De Heilige Geest en de Kerk

Een van de belangrijkste, meest kenmerkende, meest vruchtbare leerstellingen die het Tweede Vaticaans Concilie aan de Kerk heeft nagelaten, is die van het mysterie van de Kerk, dat bestaat in de bezieling waardoor zij leeft als het Mystieke Lichaam van Christus; en deze bezieling komt voort uit de uitstorting van de Heilige Geest, de Geest van Christus.

Dit is altijd bekend geweest, kan men zeggen, vanaf Pinksteren, uit de leer van de Vaders (wij noemen voor de Oosterse Kerk de heilige Athanasius, de heilige Basilius, de heilige Gregorius van Nyssa; en de heilige Hilarius, de heilige Ambrosius, de heilige Leo de Grote voor de Westerse Kerk), uit recente pontificale documenten (van Leo XIII, van Pius XII), en uit vooraanstaande theologische studies (zoals die van John Adam Mahler, van Kard. Journet, van pater Congar ...), maar de gewone catechese was eerder gericht op het beschouwen van de Kerk in haar zichtbare en sociale aspect, dat vooral door het Concilie van Trente [d:21] aan de Kerk werd opgelegd tegen bepaalde ketterijen van de Reformatie.

Zonder dit aspect te ontkennen en het zelfs te verheffen tot een teken en instrument van verlossing, vgl: Lumen Gentium [[[617|1.48]]] vgl: Sacrosanctum Concilium [[[570|26]]] vgl: Gaudium et Spes [[[575|5.45]]] heeft het recente Concilie de aandacht gevestigd op het spirituele, mysterieuze, goddelijke aspect van de Kerk, over de "pneumatologie" van de Kerk.

Willen wij getrouw het conciliair magisterium volgen, dan moeten wij ons leerstellig inzicht met betrekking tot de Heilige Geest verdiepen. De recente literatuur daarover ( ... ) brengt ons de titels in herinnering die de werking verwoorden van de Heilige Geest in de mensheid die Christus heeft vrijgekocht en verder vrijkoopt.

Hij is bij uitmuntendheid de Heilige die ook heilig maakt. Hij is de Helper, onze verdediger en trooster. Hij is het die levend maakt, die bevrijdt. Hij is de Hoop Gods, de Geest van Christus, de ongeschapen genade die in ons woont als bron van de geschapen genade in ons en van de kracht der sacramenten. Hij is de Geest van Waarheid en Eenheid, het beginsel van communie, en in die zin het ferment van het oecumenisme, de vreugde in het bezit van God. Hij is het die de zeven gaven verleent en de charismen, die het apostolaat vruchtbaar maakt, de martelaren sterkt, de innerlijke inspiratie van hen die uitwendig beleren. Hij is de eerste stem van het magisterium en het hoogste gezag van de hiërarchie. Hij is tenslotte de bron van onze spiritualiteit: fons vivus, ignis, caritas et spiritalis unctio (levende bron, vuur, liefde en geestelijke zalving).

Waarom spreken wij vandaag tot u over dit immense en onuitsprekelijke onderwerp? Wij spreken tot u omdat wij ons in de beroemde voorbereidende "noveen" voor het Pinksterfeest bevinden; en daarom moet het betoog gaan over de bereidheid van de zielen om dit centrale feest van onze katholieke eredienst, metropolim festorum, zoals de heilige Johannes Chrysostom zegt, beter te vieren; PG 50, 463 PG 50, 463 en om niet onwaardig te zijn om de Gift bij uitstek te ontvangen, die juist de Heilige Geest is, waarbij de gift het effect en het teken van de liefde is. ia q. 38 a. 2 [[t:ia q. 38 a. 2]] Hoe zullen wij die Gave ontvangen die God zelve is als zelf mededeling? De beste voorbereiding is die waarnaar de apostelen met Maria en de leerlingen ons wijzen in het cenakel, het wachten op de vervulling door Christus van zijn laatste belofte, vlak voor zijn Hemelvaart: wacht, zei Hij hun, tot gij, binnen weinige dagen, in de Heilige Geest wordt gedoopt. En zij wachtten vertrouwend op het woord van de Heer, samen verenigd in inkeer en stilte. Daarvoor moeten wij open zijn van ziel, gezuiverd namelijk door de boetvaardigheid (Hand. 2, 38) [[b:Hand. 2, 38]] en door het geloof ; doordrongen van de zin voor de tijd, voor het uur van God, d.w.z. in de stilte en toch terzelfdertijd in de liefdesgemeenschap met de broeders en in de tegenwoordigheid van Maria, de gelukzalige Moeder van Jezus. Hier begint, kan men zeggen, de vroomheid tot Maria, waar het mystiek lichaam gaat geboren worden van haar goddelijke Zoon, wiens fysisch lichaam zij ter wereld bracht.

Zo wordt ons hier een ondubbelzinnig motief voor onze spiritualiteit aangeboden : de Heilige Geest, Onze Lieve Vrouw, de Kerk.

Een aanbeveling moet ons hier van het hart : scheidt nooit deze elementen die zo verschillend zijn maar bestemd om samen een eenheid te vormen van een wonderlijke complementariteit.

Zorg ervoor dat de Heilige Geest bovenaan staat in uw eredienst, vooral van de innerlijke eredienst ; wat zich zal uiten in een waakzame aandacht, een bezorgdheid om Hem te bezitten, te bewaren "dulcis hospes animae" (zoete Gast van de ziel); in realistische catechismustermen: zorg ervoor altijd in de genade van God te leven. (1 Kor. 11, 2-8) [[b:1 Kor. 11, 2-8]]

En volg niet degenen die, onder het mom van het wegnemen van onnodige zorgen en lastige scrupules uit uw geweten, u ervan willen overtuigen dat het niet nodig is uw ziel te herstellen in de genade van God voordat u aan de eucharistische tafel zit, of om te leven als eerlijke christenen!

Laat verder nooit uw vroomheid tot Maria verzwakken, tot haar die het voorrecht had Christus tot de wereld te brengen en in het cenakel de geestelijke Moeder van de Kerk te zijn.

Tenslotte, scheidt nooit de Geest van de hiërarchie, van de institutionele equipe van de Kerk, alsof het twee tegengestelde uitdrukkingen gold van het christendom : een eerste, de Geest, die men volgen kan buiten de bediening van de andere om ; een tweede, de Kerk, het aangewezen instrument van waarheid en genade. Heel zeker de Geest "waait waar Hij wil" (Joh. 3, 8) [b:Joh. 3, 8] maar menen wij maar niet dat Hij tot ons komt als wij ons vrijwillig afscheiden van de bemiddeling die Christus zelf heeft vastgesteld om Hem ons mee te delen. We zeggen het Augustinus na: wie niet verenigd blijft met het lichaam van Christus, verlaat de sfeer die door Christus' Geest wordt bezield. vgl: 27, 6; PL 35, 1618 [[[859]]]