Honger mag niet worden gebruikt als oorlogswapen

Mijnheer de Voorzitter,
Mijnheer de directeur-generaal van de FAO,
Excellenties,
Geachte dames en heren:

Ik ben zeer dankbaar dat ik de gelegenheid heb om voor de eerste keer de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO)[d:480] toe te spreken, die dit jaar de tachtigste verjaardag van haar oprichting viert. Ik begroet van harte allen die deelnemen aan deze vierenveertigste zitting van de Conferentie, haar hoogste bestuursorgaan, en in het bijzonder de directeur-generaal, de heer Qu Dongyu, als waardering voor het werk dat de Organisatie dagelijks doet om adequate antwoorden te vinden op het probleem van voedselonzekerheid en ondervoeding, dat een van de grootste uitdagingen van onze tijd blijft vormen.

De Kerk moedigt alle initiatieven aan om een einde te maken aan het schandaal van de honger in de wereld, waarbij zij zich de gevoelens van haar Heer, Jezus, eigen maakt, die, zoals de evangeliën vertellen, toen hij een grote menigte naar zich toe zag komen om zijn woord te horen, zich in de eerste plaats zorgen maakte om hen te voeden, en voor dit doel de leer vroeg het probleem op zich te nemen, waarbij Hij de inspanningen die zij deden overvloedig zegende. (Joh. 6, 1-13)[[b:Joh. 6, 1-13]] Als we echter het verslag lezen van wat gewoonlijk de "broodvermenigvuldiging" wordt genoemd (Mt. 14, 13-21; Mc. 6, 30-44; Lc. 9, 12-17; Joh. 6, 1-13)[[b:Mt. 14, 13-21; Mc. 6, 30-44; Lc. 9, 12-17; Joh. 6, 1-13]], realiseren we ons dat het echte wonder dat Christus verrichtte was om te laten zien dat de sleutel tot het overwinnen van honger ligt in delen in plaats van in gulzig hamsteren. Dit is iets wat we vandaag de dag misschien zijn vergeten, want hoewel er enkele belangrijke stappen zijn gezet, blijft de wereldwijde voedselzekerheid verslechteren, waardoor het steeds onwaarschijnlijker wordt dat het "Zero Hunger" doel van de 2030 Agenda zal worden bereikt. Dit betekent dat we nog lang niet het mandaat hebben vervuld dat in 1945 aan deze intergouvernementele instelling ten grondslag lag.

Er zijn mensen die zwaar lijden en verlangen naar oplossingen voor hun vele behoeften. We zijn ons er terdege van bewust dat ze die niet zelf kunnen oplossen. De voortdurende tragedie van wijdverspreide honger en ondervoeding, die vandaag de dag nog steeds in veel landen voorkomt, is nog triester en beschamender als we ons realiseren dat, hoewel de aarde in staat is genoeg voedsel te produceren voor alle mensen en ondanks internationale afspraken over voedselzekerheid, het betreurenswaardig is dat zoveel armen in de wereld nog steeds geen dagelijks brood hebben.

Aan de andere kant zijn we momenteel met wanhoop getuige van het onrechtvaardige gebruik van honger als oorlogswapen. Mensen laten verhongeren is een zeer goedkope manier om oorlog te voeren. Dat is de reden waarom vandaag de dag, nu de meeste conflicten niet worden uitgevochten door reguliere legers maar door groepen gewapende burgers met weinig middelen, het verbranden van land en het stelen van vee en het blokkeren van hulp tactieken zijn die steeds vaker worden gebruikt door degenen die hele ongewapende bevolkingsgroepen in hun macht willen krijgen. In dit soort conflicten worden de eerste militaire doelwitten dus watervoorzieningsnetwerken en communicatieroutes. Boeren kunnen hun producten niet meer verkopen in een omgeving die bedreigd wordt door geweld en de inflatie neemt hand over hand toe. Dit leidt ertoe dat grote aantallen mensen bezwijken aan de gesel van de honger en omkomen, met als verzwarende omstandigheid dat, terwijl burgers wegkwijnen in ellende, politieke leiders dik worden van de winsten van het conflict.

Het zal niet helpen om een oplossing voor deze verwoestende situatie uit te stellen; integendeel, de angst en ontberingen van de behoeftigen zullen blijven toenemen, waardoor de weg nog moeilijker en ingewikkelder wordt. Daarom is het absoluut noodzakelijk om woorden om te zetten in daden, waarbij doeltreffende maatregelen centraal staan die deze mensen in staat stellen om hun heden en hun toekomst met vertrouwen en sereniteit te bekijken, en niet alleen met berusting, zodat er een einde komt aan het tijdperk van slogans en misleidende beloften. In dit opzicht mogen we niet vergeten dat we vroeg of laat uitleg moeten geven aan toekomstige generaties, die een erfenis van onrecht en ongelijkheid zullen krijgen als we nu niet verstandig handelen.

Politieke crises, gewapende conflicten en economische onrust spelen een centrale rol in de verergering van de voedselcrisis, belemmeren humanitaire hulp en brengen de lokale landbouwproductie in gevaar, waardoor niet alleen de toegang tot voedsel, maar ook het recht op een waardig en kansrijk leven wordt ontkend. Het zou een fatale fout zijn om de wonden en breuken veroorzaakt door jaren van egoïsme en oppervlakkigheid niet te helen. Evenzo zal het zonder vrede en stabiliteit niet mogelijk zijn om veerkrachtige landbouw- en voedselsystemen te garanderen, noch om een gezonde, toegankelijke en duurzame voedselvoorziening voor iedereen te verzekeren. Vandaar de noodzaak van dialoog, waarbij de betrokken partijen niet alleen bereid zijn om met elkaar te praten, maar ook om naar elkaar te luisteren, elkaar te begrijpen en samen op te treden. Er zal geen gebrek zijn aan obstakels, maar met een gevoel van menselijkheid en broederschap kunnen de resultaten alleen maar positief zijn.

Voedselsystemen hebben een grote invloed op klimaatverandering en omgekeerd. Het sociale onrecht dat wordt veroorzaakt door natuurrampen en het verlies aan biodiversiteit moet worden omgekeerd om een rechtvaardige ecologische transitie te bereiken, waarbij het milieu en de mens centraal staan. Om ecosystemen en achtergestelde gemeenschappen, waaronder inheemse volkeren, te beschermen, is de mobilisatie van middelen door regeringen, publieke en private entiteiten, nationale en lokale agentschappen nodig om strategieën aan te nemen die prioriteit geven aan het herstel van biodiversiteit en bodemrijkdom. Zonder beslissende en gecoördineerde klimaatmaatregels zal het onmogelijk zijn om landbouw- en voedselsystemen te garanderen die een groeiende wereldbevolking kunnen voeden. Voedsel produceren is niet genoeg: het is ook belangrijk om ervoor te zorgen dat voedselsystemen duurzaam zijn en gezonde en betaalbare voeding voor iedereen bieden. Het is daarom een kwestie van het heroverwegen en vernieuwen van onze voedselsystemen, vanuit een perspectief van solidariteit, het overwinnen van de logica van de wrede uitbuiting van de schepping en het beter begeleiden van onze inspanningen om het milieu en zijn hulpbronnen te cultiveren en te verzorgen, om voedselzekerheid te garanderen en te komen tot voldoende en gezonde voeding voor iedereen.

Mijnheer de Voorzitter, op dit moment zijn we getuige van een enorme polarisatie in de internationale betrekkingen als gevolg van de bestaande crises en confrontaties. Financiële middelen en innovatieve technologieën worden afgeleid van de uitroeiing van armoede en honger in de wereld naar de productie en handel in wapens. Op deze manier worden twijfelachtige ideologieën bevorderd terwijl de menselijke relaties bekoelen, waardoor de gemeenschap wordt uitgehold en broederschap en sociale vriendschap worden gesmoord.

Nooit eerder was het urgenter dan nu om vredestichters te worden die werken voor het algemeen belang, voor wat goed is voor iedereen en niet alleen voor de enkeling, die altijd hetzelfde is. Om vrede en ontwikkeling te verzekeren, begrepen als de verbetering van de levensomstandigheden van bevolkingen die lijden onder honger, oorlog en armoede, zijn concrete acties nodig, geworteld in serieuze en vooruitziende benaderingen. We moeten daarom steriele retoriek achterwege laten en met een sterke politieke wil, zoals paus Franciscus zei, "conflicten oplossen en zo ... een klimaat van wederzijdse samenwerking en vertrouwen bevorderen om tegemoet te komen aan gemeenschappelijke behoeften". Paus Franciscus, Toespraak...Paus Franciscus, Toespraak tot de leden van het Corps Diplomatique geaccrediteerd bij de Heilige Stoel (9 januari 2023)

Dames en heren, om dit nobele doel te bereiken, wil ik u verzekeren dat de Heilige Stoel altijd ten dienste zal staan van de eendracht tussen de volkeren en nooit moe zal worden om samen te werken voor het algemeen welzijn van de familie der naties, met bijzondere aandacht voor de meest geteisterde mensen, die honger en dorst lijden, en ook voor die afgelegen regio's die niet uit hun verdrukking kunnen opstaan vanwege de onverschilligheid van degenen voor wie de uitoefening van een niet aflatende solidariteit een embleem van hun leven zou moeten zijn. Met deze hoop, en als een stem voor allen in de wereld die getroffen zijn door armoede, bid ik tot de Almachtige God dat uw werk vrucht mag dragen en ten goede mag komen aan de minderbedeelden en aan de mensheid als geheel.