Naar de oude siteBij gelegenheid van het eeuwfeest van het Motu Proprio Tra le Sollecitudini over de sacrale muziek
x
Informatie over dit document
Bij gelegenheid van het eeuwfeest van het Motu Proprio Tra le Sollecitudini over de sacrale muziek
Paus Johannes Paulus II
22 november 2003
Pauselijke geschriften - Chirografen
2004, Nationale Raad voor de Liturgie
2004
NRL
8 februari 2023
4139
nl
Referenties naar dit document van thema's en berichten
Open uitgebreid overzichtExtra opties voor dit document
Kopieer document-URL naar klembord Reageer op dit document Deel op social mediaInhoudsopgave
- Inhoud
1
Bewogen door het levendig verlangen "de luister van Gods huis te handhaven en te bevorderen" gaf mijn voorganger, de heilige Pius X, 100 jaar geleden het Motu proprio "Tra le sollecitudini" uit dat als onderwerp had de vernieuwing van de gewijde muziek binnen de functies van de eredienst. Hiermee wilde hij de Kerk concrete aanwijzingen bieden binnen dit vitale domein van de liturgie, welke hij presenteerde "als een rechtsgeldig wetboek der gewijde muziek." Pii X Pontificis Maximi Acta, vol. 1, blz. 77 [[308|+2]] Ook dit schrijven maakte deel uit van het programma van zijn pontificaat dat hij samenvatte onder het motto "Instaurare omnia in Christo" (alles vernieuwen in Christus).
Referenties naar alinea 1: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
De herdenking van de honderdste verjaardag van dit document stelt mij in de gelegenheid om de belangrijke functie van de gewijde muziek in herinnering te brengen, muziek die de heilige Pius X tegelijkertijd als een middel voorstelt om de geest tot God te verheffen en als een waardevolle hulp bij de "actieve deelname aan de hoogheilige geheimen en aan het openbare en plechtige gebed van de Kerk." Pii X Pontificis Maximi Acta, vol. 1, blz. 77 [[308|+8]]
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
De bijzondere aandacht die men aan de gewijde muziek verplicht is- zo brengt de heilige paus ons in herinnering - komt voort uit het feit dat zij "omdat zij een integraal onderdeel uitmaakt van de plechtige liturgie, ook hetzelfde algemene doel heeft, nl. de eer van God en de heiliging en stichting van de gelovigen.'' Pii X Pontificis Maximi Acta, vol. 1, blz. 78 [[308|+5]] Door de diepe zin van de gewijde tekst waarmee zij verbonden is te interpreteren en uit te drukken is zij bij machte "aan die tekst een grotere uitdrukkingskracht te verlenen, opdat aldus de gelovigen ( ... ) meer in staat worden gesteld om de vruchten van de genade in zich op te nemen, die aan de viering van de hoogheilige geheimen verbonden zijn." Pii X Pontificis Maximi Acta, vol. 1, blz. 78 [[308|+5]]
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
2
Deze opzet is hernomen door het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie in hoofdstuk VI van de Constitutie Sacrosanctum Concilium [570] over de heilige liturgie waar de kerkelijke functie van de gewijde muziek duidelijk in herinnering wordt gebracht: "De muzikale traditie van de universele Kerk heeft een schat geschapen van ongekende waarde, die de andere uitingen van kunst te boven gaat, met name doordat de gewijde melodieën aan de woorden gebonden zijn en zo een noodzakelijk of integrerend bestanddeel van de plechtige liturgie vormen." Sacrosanctum Concilium [[570|112]] Het Concilie brengt bovendien in herinnering dat "de gewijde zang hoog geprezen is zowel door de Heilige Schrift als door de vaders en de pausen van Rome, die in de jongste tijd, in het spoor van de heilige Pius X, de dienende taak van de kerkmuziek in de dienst van de Heer nauwkeuriger hebben toegelicht." Sacrosanctum Concilium [[570|112]]
Referenties naar alinea 2: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
Door namelijk de oude Bijbelse traditie voort te zetten die de Heer evenals zijn apostelen hebben onderhouden (Mt. 26, 30; Ef. 5, 19; Kol. 3, 16) [[b:Mt. 26, 30; Ef. 5, 19; Kol. 3, 16]], heeft de Kerk heel haar geschiedenis door de zang in de liturgische vieringen bevorderd, waarbij zij, al naar gelang de creativiteit van iedere cultuur, prachtige voorbeelden voortbracht van melodisch commentaar op gewijde teksten in de riten van zowel het Westen als het Oosten.
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
Voorts hebben mijn voorgangers een constante aandacht aan de dag gelegd waar het dit delicate domein betreft, waarvan zij de fundamentele beginselen in herinnering brachten die de compositie van de gewijde muziek moeten bezielen, vooral indien de muziek bestemd is voor de liturgie. Naast paus Pius X moet men onder anderen terugdenken aan de pausen Benedictus XIV met de encycliek Annus qui [8546] (19 februari 1749), Pius XII met de encyclieken Mediator Dei et hominum [419] (20 november 1947) en Musicae sacrae disciplina [1094] (25 december 1955) en tenslotte Paulus VI met de heldere uitspraken die hij in vele toespraken deed.
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
De vaders van het Tweede Vaticaans Concilie hebben niet nagelaten deze beginselen in herinnering te brengen, waarbij zij hun toepassing op de veranderde situatie van de tijd voor ogen hadden. Zij hebben er een apart hoofdstuk aan gewijd, het zesde van de Constitutie Sacrosanctum Concilium [570|+127]. Paus Paulus VI heeft vervolgens de vertaalslag van deze beginselen naar concrete normen op zich genomen, in het bijzonder door de goedkeuring van de Instructie Musicam Sacram [1564] van de Heilige Congregatie voor de Riten op 5 maart 1967. Op deze beginselen die hun inspiratie in het Concilie vinden, moet men telkens weer terugkomen om in overeenstemming met de eisen die de liturgievernieuwing stelt, een ontwikkeling te bevorderen die zich ook waar het dit gebied betreft, op het niveau bevindt van de muzikale liturgische traditie van de Kerk. De tekst van de Constitutie Sacrosanctum Concilium waarin wordt bevestigd dat de Kerk "alle vormen van ware kunst erkent die de vereiste kwaliteiten bezitten" Sacrosanctum Concilium [[570|79]] vindt zijn adequate toepassingscriteria in de nrs. 50-53 van de Instructie Musicam sacram (Vgl. AAS 59 (1967), 314- 316) [1564|50-53] die hierboven werd genoemd.
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
3
Bij diverse gelegenheden heb ook ik zelf de kostbare functie en het grote belang van de muziek en de zang voor een meer actieve en intense deelname aan de liturgische vieringen in herinnering gebracht, Tot de professoren en studenten van het Pauselijke Instituut voor gewijde muziek [[4147|(1)]] en heb ik de noodzaak benadrukt om "de eredienst te zuiveren van stijlfouten, middelmatige uitdrukkingsvormen, banale muziek en banale teksten, die weinig harmoniëren met de grootheid van de handeling die men viert," Alles wat leeft, love de Heer (Psalm 150) [[6567|(3)]] om de waardigheid en de uitnemendheid van de vormen voor de liturgische muziek te garanderen.
Referenties naar alinea 3: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
In dit perspectief wil ik in het licht van het leerambt van de heilige Pius X en van mijn andere voorgangers en met bijzondere aandacht voor de uitspraken van het Tweede Vaticaans Concilie opnieuw enkele fundamentele beginselen naar voren brengen voor dit belangrijke gebied binnen het leven van de Kerk met de bedoeling de liturgische muziek steeds meer te laten beantwoorden aan haar specifieke functie.
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
4
In het spoor van het onderricht van de heilige Pius X en van het Tweede Vaticaans Concilie moet op de eerste plaats benadrukt worden dat de muziek die voor de heilige riten bestemd is, de heiligheid als referentiepunt dient te hebben: zij zal namelijk "des te meer gewijde muziek zijn, naarmate zij nauwer met de liturgische handeling wordt verbonden." Sacrosanctum Concilium [[570|112]] Precies om deze reden "is niet zonder onderscheid al wat buiten de tempel is (profanum), in staat de drempel ervan te overschrijden," zoals mijn eerbiedwaardige voorganger Paulus VI met wijsheid zei, toen hij een decreet van het Concilie van Trente becommentarieerde Insegnamenti VI (1968), 479 [[8547]] en preciseerde dat "de instrumentale en vocale muziek, indien zij niet tegelijkertijd de zin voor het gebed, voor de waardigheid en de schoonheid bezit, zichzelf de toegang tot de sfeer van het gewijde en het religieuze ontzegt." Insegnamenti VI (1968), 479 [[8547]] Anderzijds kent de categorie van de "gewijde muziek" vandaag de dag een verbreding van haar betekenis, die zover reikt dat zij ook repertoire omvat dat de viering niet kan betreden zonder de geest en de normen van de liturgie zelf te schenden.
Referenties naar alinea 4: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
De hervorming die door de heilige Pius X tot stand werd gebracht, had tot specifiek doel de muziek van de Kerk te zuiveren van iedere slechte invloed van de profane muziek die voor het theater was bestemd en die in talloze landen het repertoire en de praktijk van de liturgische muziek had beïnvloed. Ook in onze tijd dient men er zorgvuldig op bedacht te zijn - zoals ik duidelijk heb gemaakt in de encycliek Ecclesia de Eucharistia [87] dat niet iedere vorm van beeldende kunst en muziek in staat is "om op gepaste wijze uitdrukking te geven aan het mysterie, gevat in de volheid van het geloof van de Kerk." Ecclesia de Eucharistia [[87|50]] Daarom kunnen niet alle muzikale vormen als geëigend voor de liturgische vieringen worden beschouwd.
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
5
Een ander beginsel dat de heilige Pius X in zijn Motu proprio Tra le sollecitudini - Inter sollicitudines [308] te berde brengt en dat trouwens nauw verbonden is met het vorige, is het beginsel van de formele schoonheid. Er kan geen muziek bestaan die voor de viering van de heilige riten bestemd is, zonder in de eerste plaats "ware kunst" te zijn, in staat om die uitwerking te hebben "die de Kerk beoogt, als zij de toonkunst in haar liturgie betrekt." Pii X Pontificis Maximi Acta, vol. I, blz. 78 [[308|2]]
Referenties naar alinea 5: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
Deze kwaliteit op zichzelf voldoet echter niet. De liturgische muziek dient namelijk aan bepaalde specifieke voorwaarden te voldoen: volledige gebondenheid aan de tekst die zij voordraagt, overeenkomst met de liturgische tijd en het liturgisch moment waarvoor zij bestemd is, adequate overeenstemming met de gebaren die door de ritus worden voorgesteld. De verschillende liturgische momenten vereisen namelijk een eigen muzikale uitdrukking om telkens weer de eigen aard van een bepaalde ritus naar voren te laten komen, waarbij de ene keer Gods wonderdaden worden verkondigd, dan weer gevoelens worden geuit van lofprijzing, van smeekgebed of zelfs van droefheid vanwege de ervaring van menselijk lijden, een ervaring echter die door het geloof in het perspectief van de christelijke hoop wordt geplaatst.
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
6
De zang en de muziek die door de liturgie-hervorming worden vereist dienen eveneens- en het is goed dit te benadrukken - te beantwoorden aan de legitieme eisen die de aanpassing en de inculturatie stellen. Het is evenwel duidelijk dat iedere vernieuwing in deze delicate materie nauwkeurige criteria dient te respecteren, zoals het zoeken naar muzikale uitdrukkingsvormen die beantwoorden aan de noodzaak de gehele gemeenschap bij de viering te betrekken en die tegelijkertijd elk toegeven aan lichtzinnigheid en oppervlakkigheid vermijden. Eveneens dient men zoveel mogelijk die vormen van "inculturatie" te vermijden die een elitair karakter dragen en die oude of eigentijdse composities in de liturgie binnenbrengen, welke misschien van artistieke waarde zijn, maar zich een taal toe-eigenen die voor de meeste mensen onbegrijpelijk is.
Referenties naar alinea 6: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
In die zin wees de heilige Pius X- met gebruikmaking van het begrip algemeenheid - op een volgend vereiste van de muziek die voor de eredienst bestemd is: "... elk volk mag in de kerkmuziek weliswaar" - zo merkte hij op - "zijn eigen aard volgen; doch dit moet ondergeschikt blijven aan het algemeen karakter van de gewijde muziek, zodat niemand van een ander volk bij het aanhoren ervan onaangenaam getroffen wordt." Pii X Pontificis Maximi Acta, vol. I, blz. 78-79 [[308|+6]] Met andere woorden, het gewijde kader van de liturgische viering moet nooit worden tot een laboratorium voor experimenten of compositie- en uitvoeringspraktijken die men zonder zorgvuldig voorafgaand onderzoek introduceert.
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
7
Temidden van de muzikale uitdrukkingsvormen die het best beantwoorden aan de eisen van het begrip 'gewijde muziek' en in het bijzonder aan die van de liturgische muziek, neemt de gregoriaanse zang een bijzondere plaats in. Het Tweede Vaticaans Concilie erkent hem als de "zang eigen aan de Romeinse liturgie," Sacrosanctum Concilium [[570|116]] waaraan men bij de gezongen liturgische handelingen die in de Latijnse taal worden gevierd - waar geen bijzondere factoren het anders vereisen - de eerste plaats moet geven. vgl: Musicam Sacram [[[1564|50]]] De heilige Pius X benadrukte dat de Kerk deze zang "van de oude vaderen heeft geërfd", hem "in de loop der eeuwen met na-ijver heeft bewaard in haar liturgische boeken" en vandaag de dag nog "aan de gelovigen voorhoudt" als een vorm die haar eigen is, waarbij zij hem beschouwt "als het volmaaktste voorbeeld van gewijde muziek." Pii X Pontificis Maximi Acta, vol. I, blz. 79 [[308|+7]] De gregoriaanse zang blijft dus ook vandaag de dag nog een element van eenheid van de Romeinse liturgie.
Referenties naar alinea 7: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
Evenals de heilige Pius X in zijn tijd, erkent het Tweede Vaticaans Concilie dat de "andere soorten van gewijde muziek, en met name de polyfonie, bij de viering van de goddelijke eredienst geenszins worden uitgesloten." Sacrosanctum Concilium [[570|116]] Men dient daarom de nieuwe muzikale uitdrukkingsvormen met grote zorgvuldigheid te beschouwen om te onderzoeken in hoeverre ook met die vormen de onuitputtelijke rijkdommen van het mysterie dat in de liturgie wordt voorgesteld tot uitdrukking kunnen komen en hoe zo de actieve deelname van de gelovigen aan de vieringen kan worden bevorderd. vgl: Sacrosanctum Concilium [[[570|30]]]
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
8
Het belang om het eeuwenoude patrimonium van de Kerk te bewaren en te verrijken geeft er aanleiding toe bijzondere aandacht te schenken aan een specifieke aansporing van de Constitutie Sacrosanctum Concilium: "Men moet uitdrukkelijk de zangkoren bevorderen, vooral bij kathedrale kerken." Sacrosanctum Concilium [[570|114]] De Instructie Musicam sacram [1564] preciseert op haar beurt de bedieningstaak van het koor: "Een bijzondere aandacht vanwege de uitoefening van een liturgisch ministerie verdient het kerkkoor of de capella musica of de Schola cantorum. Hun taak is thans, ten gevolge van de beslissingen van het concilie over de vernieuwing van de liturgie, van nog groter belang en betekenis geworden. Want tot die taak behoort zowel de zorg om de voor het koor bestemde delen volgens de verschillende soorten van gezangen goed uit te voeren, als het bevorderen van de actieve deelname van het volk in de zang. Derhalve: ( ... ) Er dienen koren of capellae of Scholae cantorum te zijn en met ijver ondersteund te worden, in het bijzonder aan kathedralen en overige belangrijke kerken, alsmede op seminaries en in studiehuizen van religieuzen." AAS 59 ( 1967), 306 [[1564|19]] De taak van het koor is niet beperkter geworden: zij vervult in de gemeenschap de rol van gids en ondersteuner en op bepaalde momenten in de liturgie heeft zij een specifieke rol.
Referenties naar alinea 8: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
Uit de goede coördinatie van allen - de celebrerende priester en de diaken, de acolieten, de misdienaars, de lectoren, de psalmist, het koor, de musici, de cantor, de gemeenschap - ontstaat het juiste geestelijke klimaat dat ervoor zorgt dat het ogenblik van de liturgie werkelijk intens wordt, dat men eraan deelneemt, en dat het vruchtbaarheid geeft. Het muzikale aspect van de liturgische vieringen kan dan ook noch aan de improvisatie worden overgelaten, noch aan de willekeur van enkelingen, maar moet worden toevertrouwd aan een goed afgestemde leiding met respect voor de normen en de competenties, die de kenmerkende vrucht vormen van een adequate liturgische vorming.
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
9
Ook op dit gebied treedt dus de urgentie aan de dag om een solide vorming te bevorderen van zowel de herders als de lekengelovigen. De heilige Pius X insisteerde in het bijzonder op de muzikale vorming van de clerici. In die zin bracht ook het Tweede Vaticaans Concilie in herinnering: "Grote waarde dient te worden gehecht aan het muziekonderricht en de muziekbeoefening in de seminaries, in de noviciaten en studiehuizen van mannelijke en vrouwelijke religieuzen en in de overige katholieke instituten en scholen." Sacrosanctum Concilium [[570|115]] Deze aanwijzing moet nog tot een volledige verwerkelijking komen. Daarom lijkt het mij passend haar in herinnering te brengen, opdat de toekomstige herders ook op dit gebied een adequate gevoeligheid kunnen ontwikkelen.
Referenties naar alinea 9: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
In dit vormingswerk spelen de scholen voor gewijde muziek een bijzondere rol; de heilige Pius X riep op tot ondersteuning en bevordering van deze scholen vgl: Pii X Pontificis Maximi Acta, vol. I, blz. 86 [[[308|28]]] en het Tweede Vaticaans Concilie deed de aanbeveling ze overal waar mogelijk op te richten. vgl: Sacrosanctum Concilium [[[570|115]]] Een concrete vrucht van de hervorming van de heilige Pius X vormde te Rome in 1911 - acht jaar na het Motu proprio - de oprichting van de "Pauselijke Hoge School voor Gewijde Muziek", die later het "Pauselijk Instituut voor Gewijde Muziek" is geworden. Naast deze bijna honderd jaar oude academische instelling, die aan de Kerk een dienst van hoge kwaliteit heeft geleverd en blijft leveren, bestaan er vele andere scholen die door de particuliere Kerken zijn ingesteld en die het waard zijn om ondersteund en verder ontwikkeld te worden ten dienste van een steeds betere kennis en uitvoering van goede liturgische muziek.
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
10
Aangezien de Kerk de vooruitgang van de kunsten altijd erkend en bevorderd heeft, zou het niet moeten verwonderen dat zij naast de gregoriaanse zang en de polyfonie ook de modernere muziek in de vieringen toestaat, zolang die muziek maar zowel de geest van de liturgie als de werkelijke waarden van de kunst respecteert. Daarom is het de Kerken in de verschillende landen toegestaan in de composities die voor de eredienst bestemd zijn "die bijzondere vormen welke in zekere zin het specifieke karakter vormen van de muziek die hun eigen is" Pii X Pontificis Maximi Acta, vol. I, blz. 79 [[308|2]] naar gelang hun waarde te benutten. In de lijn van mijn heilige voorganger en van wat de Constitutie Sacrosanctum Concilium [570] vgl: Sacrosanctum Concilium [[[570|119]]] meer recentelijk heeft vastgelegd, heb ook ik in mijn encycliek Ecclesia de Eucharistia [87] ruimte willen geven aan nieuwe muzikale bijdragen door naast de geïnspireerde gregoriaanse melodieën de "vele, vaak grote componisten die poogden recht te doen aan de liturgische teksten van de Mis" Ecclesia de Eucharistia [[87|49]] te noemen.
Referenties naar alinea 10: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
11
De vorige eeuw heeft met de vernieuwing die het Tweede Vaticaans Concilie heeft gebracht, een belangrijke ontwikkeling van de religieuze volkszang gekend, waarvan Sacrosanctum Concilium zegt: "De religieuze volkszang moet deskundig worden bevorderd, zodat bij de godvruchtige en godsdienstige oefeningen en bij de liturgische handelingen zelf (...) de stem van de gelovigen kan weerklinken." Sacrosanctum Concilium [[570|118]] Deze zang is bijzonder geëigend voor de deelname van de gelovigen niet alleen aan de devotionele praktijken "in overeenstemming met de richtlijnen en voorschriften van de rubrieken," Sacrosanctum Concilium [[570|118]] maar ook aan de liturgie zelf. De volkszang vormt namelijk "een band van eenheid en een vreugdevolle uitdrukking van de gemeenschap in gebed, hij bevordert de verkondiging van hetzelfde geloof en geeft aan de grote liturgische bijeenkomsten een onvergelijkbare en verinnerlijkte plechtigheid." Tot het Internationale Congres voor Gewijde Muziek [[8811|(4)]]
Referenties naar alinea 11: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
12
Wat de composities van liturgische muziek betreft, maak ik mij de "algemene wet" eigen die de heilige Pius X in deze bewoordingen formuleerde: "Een kerkelijke compositie draagt des te meer een gewijd en liturgisch karakter, naarmate zij in ritme, inspiratie en klank het gregoriaans meer benadert; en zij is de Kerk des te meer onwaardig, naarmate zij zich van dàt allerhoogste model verwijdert." Pii X Pontificis Maximi Acta, vol. I, blz. 79 [[308|3]] Het gaat er vanzelfsprekend niet om de gregoriaanse zang te kopiëren, maar veeleer om ervoor te zorgen dat de nieuwe composities doordrenkt zijn van dezelfde geest die deze zang heeft doen ontstaan en hem geleidelijk aan vorm heeft gegeven. Alleen een artiest die diep doordrongen is van de sensus ecclesiae kan trachten de waarheid van het Mysterie dat in de liturgie wordt gevierd, te begrijpen en in melodie om te zetten. vgl: Sacrosanctum Concilium [[[570|112]]] In die zin schreef ik in de Brief aan de kunstenaars [623]: "Hoeveel gewijde composities zijn in de loop der eeuwen door personen uitgewerkt die diep doordrongen zijn van de zin voor het mysterie! Talloze gelovigen hebben hun geloof gevoed met de melodieën die uit het hart van andere gelovigen zijn opgekomen en die deel zijn geworden van de liturgie of tenminste een zekere waardevolle hulp werden voor zijn passende ontwikkeling! In het lied wordt het geloof ervaren als een overvloed van vreugde, van liefde, van vertrouwelijke afwachting van de heilbrengende tussenkomst van God." Hoevelen zoeken met hartstochtelijke toewijding naar nieuwe ‘Epifaniën / verschijningen’ van schoonheid om ze met hun artistieke schepping aan de wereld als geschenk te geven [[623|12]]
Referenties naar alinea 12: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
Er is dus een hernieuwde en verdiepte overweging nodig van de beginselen die aan de basis van de vorming en verbreiding van een kwaliteitsrepertoire moeten liggen. Alleen zó stelt men de muzikale expressie in staat op gepaste wijze dienstbaar te zijn aan haar hoogste doel, "de verheerlijking van God en de heiliging van de gelovigen."
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
Ik weet goed dat het ook vandaag de dag niet ontbreekt aan componisten die in staat zijn om in deze geest hun onmisbare bijdrage te leveren en hun competente medewerking te verlenen aan de groei van het muzikale patrimonium ten dienste van een steeds intenser beleefde liturgie. Ik spreek mijn vertrouwen in hen uit met de hartelijke aansporing om al hun krachten in te zetten om het repertoire van composities te vergroten die de verhevenheid van de gevierde mysteries waardig zijn en tegelijkertijd tegemoetkomen aan de hedendaagse smaak.
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
13
Tenslotte wil ik nog in herinnering brengen wat de heilige Pius X op praktisch gebied heeft vastgelegd om zo de daadwerkelijke toepassing van de in het Motu proprio gegeven aanwijzingen te bevorderen. Zich richtend tot de bisschoppen schreef hij hun voor in hun bisdommen "een bijzondere commissie van personen, die op het gebied van de kerkmuziek werkelijk deskundig zijn" Pii X Pontificis Maximi Acta, vol. I, blz. 85 [[308|24]] in te stellen. Waar de pauselijke bepaling in praktijk werd gebracht, heeft het niet aan vruchten ontbroken. Vandaag de dag zijn er tal van nationale, diocesane en interdiocesane commissies die hun waardevolle bijdrage leveren in de voorbereiding van plaatselijk repertoire, waarbij zij een onderscheid trachten te maken dat rekening houdt met de kwaliteit van de teksten en de muziek. Het is mijn wens dat de bisschoppen de inzet van deze commissies blijven ondersteunen door de uitwerking ervan op het vlak van de pastoraal te bevorderen. vgl: Vicesimus Quintus Annus [[[1125|20]]]
Referenties naar alinea 13: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
In het licht van de ervaring die in de loop der jaren is opgedaan en om de vervulling te verzekeren van de belangrijke taak de heilige liturgie te regelen en te bevorderen vraag ik aan de Congregatie voor de goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten om overeenkomstig de doelstellingen van haar instelling vgl: Pastor Bonus [[[577|65]]] haar waakzaamheid op het gebied van de gewijde liturgische muziek te intensiveren met de steun van de competenties van de verschillende commissies en instellingen die op dit terrein gespecialiseerd zijn, alsook gesteund door de hulp van het Pauselijk Instituut voor Gewijde Muziek. Het is namelijk van belang dat de muziekcomposities, die in de liturgische vieringen worden gebruikt, beantwoorden aan de criteria die de heilige Pius X op gepaste wijze uiteen heeft gezet en die zowel door het Tweede Vaticaans Concilie als daarna door het leergezag van de Kerk met wijsheid verder zijn ontwikkeld. In dit opzicht vertrouw ik er ook op dat de bisschoppenconferenties nauwgezet de toetsing van de teksten, die voor de liturgische zang bestemd zijn, vgl: Dies Domini [[[402|50]]] vgl: Liturgiam Authenticam [[[1663|108]]] zullen verrichten en een bijzondere aandacht zullen schenken aan het beoordelen en bevorderen van melodieën die werkelijk voor het gewijd gebruik geëigend zijn. vgl: Institutio Generalis Missalis Romani [[[1798|393]]]
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
14
Verder behandelt - eveneens op het praktische vlak - het Motu proprio, waarvan we de honderdste verjaardag gedenken, ook de kwestie van de muziekinstrumenten die in de Latijnse liturgie gebruikt kunnen worden. Onder de instrumenten kent het Motu proprio zonder aarzeling de voorrang toe aan het pijporgel, voor het gebruik waarvan het passende normen vaststelt. vgl: Pii X Pontificis Maximi Acta, vol. I, blz. 84 [[[308|15-18]]] Het Tweede Vaticaans Concilie heeft de oriëntering van mijn heilige voorganger volledig gevolgd door vast te stellen: "Het pijporgel moet in de Latijnse Kerk hoog in ere worden gehouden als het traditionele muziekinstrument dat door zijn klank een bijzondere luister kan geven aan de ceremonies van de Kerk en de harten met kracht kan verheffen tot God en de dingen van boven." Sacrosanctum Concilium [[570|120]]
Referenties naar alinea 14: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
Men dient evenwel nota te nemen van het feit dat nieuwere composities dikwijls gebruik maken van verschillende muziekinstrumenten, die evenzeer hun waardigheid hebben. In de mate dat zij een hulp zijn voor het gebed van de Kerk, kunnen zij een waardevolle verrijking blijken te zijn. Men dient er evenwel waakzaam op te zijn dat de instrumenten geëigend zijn voor gewijd gebruik, overeenstemmen met de waardigheid van het Godshuis en in staat zijn de zang van de gelovigen te ondersteunen en hun geestelijke opbouw te bevorderen.
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
15
Het is mijn wens dat de gedachtenis van de honderdste verjaardag van het Motu proprio Tra Le sollecitudini [308] door de voorspraak van zijn heilige schrijver, verenigd met de voorspraak van de heilige Cecilia, patrones van de gewijde muziek, allen aanspoort en stimuleert die zich met dit belangrijke aspect van de liturgische vieringen bezighouden. De liefhebbers van gewijde muziek zullen - door zich met een nieuw élan te wijden aan een gebied, dat van zo'n vitaal belang is - bijdragen aan de rijping van het geestelijk leven van Gods volk. Op hun beurt zullen de gelovigen door hun eigen geloof op een harmonieuze en plechtige wijze uit te drukken door middel van de zang, met steeds grotere diepgang de rijkdom van dat geloof ervaren en zich richten op de taak om hun élan te vertalen naar hun leefwijze van alle dag. Op deze wijze zullen wij dankzij de eensgezinde inzet van zielenherders, musici en gelovigen kunnen komen tot wat de Constitutie Sacrosanctum Concilium [570] kwalificeerde als het werkelijke "doel van de gewijde muziek," namelijk "de verheerlijking van God en de heiliging van de gelovigen." Sacrosanctum Concilium [[570|112]]
Referenties naar alinea 15: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social media
Moge hierin ook de maagd Maria - die op unieke wijze in het Magnificat de wonderen die God in de mensengeschiedenis verricht, wist te bezingen - tot voorbeeld en model strekken. Met deze wens verleen ik allen van harte mijn zegen.
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social mediaGegeven te Rome bij de Sint Pieter op 22 november, gedachtenis van de heilige Cecilia, van het jaar 2003, het zes-en-twintigste van mijn pontificaat.
Paus Johannes Paulus II
Referenties naar deze alinea: 0
Geen referenties naar deze alineaExtra opties voor deze alinea
Kopieer alinea-URL naar klembord Reageer op deze alinea Deel op social mediahttps://rkdocumenten.be/toondocument/4139-bij-gelegenheid-van-het-eeuwfeest-van-het-motu-proprio-tra-le-nl