De weg van de nederigheid is geen weg van berusting maar van moed

Beste broeders en zusters,
beste jonge vrienden!

Na de wake van deze nacht wordt onze ontmoeting in Loreto nu besloten rond het altaar met de plechtige Eucharistieviering. Nogmaals richt ik tot u allen mijn meest hartelijke groet. In het bijzonder groet ik de bisschoppen en ik dank aartsbisschop Angelo Bagnasco, die tolk is geweest van uw gemeenschappelijke gevoelens. Ik groet de aartsbisschop van Loreto, die ons met genegenheid en zorg heeft ontvangen. Ik groet de priesters, de religieuzen, de religieuzen en allen die met zorg deze belangrijke manifestatie van geloof hebben voorbereid. Een eerbiedige groet ook aan de burgerlijke en militaire autoriteiten die aanwezig zijn, met een bijzondere gedachte aan de vicevoorzitter van de ministerraad, zijne excellentie Francesco Rutelli.

Dit is werkelijk een dag van genade! De lezingen die wij zojuist hebben gehoord, helpen ons te begrijpen welk wonderlijk werk de Heer heeft verricht door ons hier in Loreto samen te brengen, zo talrijk en in een vreugdevolle sfeer van gebed en feest. In ons samenzijn bij het heiligdom van de Maagd vervullen zich, in zekere zin, de woorden van de Brief aan de Hebreeën: “U bent genaderd tot de berg Sion en de stad van de levende God.” Terwijl wij de Eucharistie vieren in de schaduw van het Heilig Huis, naderen ook wij “de feestelijke vergadering en de gemeenschap van de eerstgeborenen die in de hemel staan ingeschreven.” Zo kunnen wij de vreugde ervaren om ons te bevinden voor “God, de rechter van allen, en de geesten van de rechtvaardigen die de volmaaktheid hebben bereikt.” Met Maria, Moeder van de Verlosser en onze Moeder, gaan wij vooral de ontmoeting tegemoet met “de Middelaar van het Nieuwe Verbond,” onze Heer Jezus Christus (Hebr. 12,22-24)[[b:Hebr. 12,22-24]]. De hemelse Vader, die vele malen en op vele wijzen tot de mensen heeft gesproken (Hebr. 1,1)[[b:Hebr. 1,1]], hun zijn Verbond aanbiedend en daarbij vaak stuitend op weerstand en verwerping, heeft in de volheid van de tijden een nieuw, definitief en onherroepelijk verbond met de mensen willen sluiten. Dit heeft Hij bezegeld met het bloed van zijn eniggeboren Zoon, die gestorven en verrezen is voor het heil van de gehele mensheid. Jezus Christus, God die mens is geworden, heeft in Maria ons eigen vlees aangenomen, heeft deelgenomen aan ons leven en heeft onze geschiedenis willen delen. Om zijn Verbond te verwezenlijken, zocht God een jong hart en vond het in Maria, de “jonge vrouw.”

Ook vandaag zoekt God jonge harten, Hij zoekt jongeren met een groot hart, die in staat zijn in hun leven ruimte voor Hem te maken om zo protagonisten van het Nieuwe Verbond te worden. Om een zo fascinerend aanbod als dat van Jezus te aanvaarden, om een Verbond met Hem te sluiten, moet men innerlijk jong zijn, bereid om zich te laten aanspreken door zijn nieuwheid en om samen met Hem nieuwe wegen in te slaan. Jezus heeft een bijzondere voorliefde voor jongeren, zoals duidelijk blijkt uit de dialoog met de rijke jongeling (Mt. 19,16-22; Mc. 10,17-22)[[b:Mt. 19,16-22; Mc. 10,17-22]]. Hij respecteert hun vrijheid, maar wordt nooit moe hun hogere levensdoelen voor te houden: de nieuwheid van het Evangelie en de schoonheid van een heilig leven. De Kerk, die haar Heer volgt, blijft dezelfde aandacht hebben. Daarom, dierbare jongeren, kijkt zij naar jullie met oneindige genegenheid; zij is jullie nabij in momenten van vreugde en feest, maar ook in tijden van beproeving en verwarring. Zij ondersteunt jullie met de gaven van de sacramentele genade en begeleidt jullie in het onderscheiden van jullie roeping. Lieve jongeren, laat je betrekken in het nieuwe leven dat ontspringt uit de ontmoeting met Christus, en jullie zullen in staat zijn apostelen van zijn vrede te zijn: in jullie gezinnen, onder jullie vrienden, binnen jullie kerkgemeenschappen en in de verschillende omgevingen waarin jullie leven en werken.

Maar wat maakt iemand werkelijk "jong" in evangelische zin? Deze ontmoeting van ons, die plaatsvindt in de schaduw van een Maria-heiligdom, nodigt ons uit naar de Madonna te kijken. We vragen ons dus af: Hoe heeft Maria haar jeugd geleefd? Waarom werd in haar het onmogelijke mogelijk? Zijzelf openbaart het ons in het loflied van het Magnificat: God "heeft neergezien op de nederigheid van zijn dienstmaagd" (Lc. 1,48)[b:Lc. 1,48]. De nederigheid van Maria is datgene wat God in haar meer waardeert dan om het even wat anders. En juist over de nederigheid spreken ook de andere twee lezingen van de liturgie van vandaag. Is het niet een gelukkige samenloop dat deze boodschap ons juist hier in Loreto wordt voorgehouden? Hier gaat onze gedachte vanzelf naar het Heilig Huis van Nazaret, dat het heiligdom van de nederigheid is: de nederigheid van God die vlees is geworden, die klein is geworden, en de nederigheid van Maria die Hem in haar schoot heeft ontvangen; de nederigheid van de Schepper en de nederigheid van het schepsel. Uit deze ontmoeting van nederigheid is Jezus geboren, Zoon van God en Zoon des mensen. "Hoe groter ge zijt, des te meer moet ge u vernederen, dan zult ge genade vinden bij de Heer; want door de nederigen wordt Hij verheerlijkt", zegt ons het boek Jezus Sirach (Sir 3,18)[b:Sir 3,18]. En Jezus besluit in het Evangelie, na de parabel van de genodigden op het bruiloftsmaal: "Al wie zich verheft zal vernederd worden, en wie zich vernedert zal verheven worden" (Lc. 14,11)[b:Lc. 14,11]. Dit perspectief, dat door de Schriften wordt aangegeven, verschijnt vandaag des te uitdagender voor de cultuur en de gevoeligheid van de hedendaagse mens. De nederige wordt immers gezien als iemand die opgeeft, als een verslagen mens, als iemand die niets tot de wereld te zeggen heeft. Integendeel, dit is de koninklijke weg – en niet alleen omdat nederigheid een grote menselijke deugd is, maar vooral omdat zij de wijze van handelen van God zelf vertegenwoordigt. Het is de weg die Christus heeft gekozen, de Middelaar van het Nieuwe Verbond, die "in menselijke gedaante verschenen, zichzelf vernederd heeft door gehoorzaam te worden tot de dood, de dood aan het kruis" (Fil. 2,8)[b:Fil. 2,8].

Dierbare jongeren, in dit woord van God over de nederigheid meen ik een belangrijke en zeer actuele boodschap te zien voor jullie, die Christus willen volgen en deel willen uitmaken van zijn Kerk. De boodschap is deze: volg niet de weg van de hoogmoed, maar die van de nederigheid. Ga tegen de stroom in: luister niet naar de belanghebbende en verleidelijke stemmen die vandaag op zoveel plaatsen levensmodellen propageren die gekenmerkt zijn door arrogantie en geweld, door machtsmisbruik en succes tegen elke prijs, door schijn en bezit, ten koste van het zijn. Hoeveel boodschappen, die jullie vooral via de massamedia bereiken, worden jullie niet toegestuurd! Wees waakzaam! Wees kritisch! Loop niet achter de golf aan die door deze machtige beïnvloeding wordt veroorzaakt. Wees niet bang, beste vrienden, om de "alternatieve" wegen te verkiezen die het ware liefde aanwijst: een sobere en solidaire levensstijl; oprechte en zuivere affectieve relaties; een eerlijke inzet in studie en werk; een diepe belangstelling voor het algemeen welzijn. Wees niet bang om anders te lijken en om bekritiseerd te worden om wat misschien achterhaald of ouderwets lijkt: jullie leeftijdsgenoten, maar ook de volwassenen, en vooral degenen die het verst verwijderd lijken van de mentaliteit en de waarden van het Evangelie, hebben een diep verlangen om iemand te zien die durft te leven volgens de volheid van menselijkheid die in Jezus Christus is geopenbaard.

Die weg van de nederigheid, beste vrienden, is dus niet de weg van de berusting maar van de moed. Het is niet het gevolg van een nederlaag, maar de vrucht van een overwinning van de liefde op het egoïsme en van de genade op de zonde. Door Christus te volgen en Maria na te bootsen, moeten wij de moed van de nederigheid hebben; wij moeten ons nederig toevertrouwen aan de Heer, want alleen zo kunnen wij gewillige instrumenten worden in zijn handen en Hem toestaan grote dingen in ons te verrichten. Grote wonderen heeft de Heer gedaan in Maria en in de heiligen! Ik denk bijvoorbeeld aan Franciscus van Assisi en Catharina van Siena, de Patrones van Italië. Ik denk ook aan schitterende jongeren zoals de heilige Gemma Galgani, de heilige Gabriël van Smarten, de heilige Aloysius Gonzaga, de heilige Dominicus Savio, de heilige Maria Goretti, geboren niet ver van hier, en de zaligen Piergiorgio Frassati en Alberto Marvelli. En ik denk nog aan de vele jongens en meisjes die behoren tot de schare van de "anonieme" heiligen, die echter voor God niet anoniem zijn. Voor Hem is ieder mens uniek, met zijn eigen naam en zijn eigen gezicht. Allen, en dat weten jullie, zijn wij geroepen om heilig te zijn!

Zoals jullie zien, beste jongeren, is de nederigheid die de Heer ons heeft geleerd en die de heiligen hebben getuigd, ieder volgens de eigenheid van zijn of haar roeping, allerminst een manier van leven die neerkomt op berusting. Kijken wij vooral naar Maria: in haar school kunnen ook wij, zoals zij, de ervaring opdoen van dat ‘ja’ van God tot de mensheid, waaruit al onze ‘ja’s’ in het leven voortkomen. Het is waar: jullie hebben veel en grote uitdagingen te trotseren. Maar de eerste blijft altijd die van Christus volgen tot het uiterste, zonder voorbehoud en zonder compromissen. Christus volgen betekent zich levend lid voelen van zijn lichaam, dat de Kerk is. Men kan zichzelf geen leerling van Jezus noemen als men zijn Kerk niet liefheeft en niet volgt. De Kerk is ons gezin, waarin de liefde tot de Heer en tot de broeders, vooral in de deelname aan de Eucharistie, ons doet proeven van de vreugde om nu reeds vooruit te lopen op het toekomstige leven dat volledig verlicht zal zijn door de Liefde. Ons dagelijks streven moet erin bestaan hier beneden te leven alsof we reeds daarboven waren. Zich Kerk voelen is daarom een roeping tot heiligheid voor allen; het is de dagelijkse inzet om de gemeenschap en de eenheid op te bouwen, door elk verzet te overwinnen en elke onenigheid te overstijgen. In de Kerk leren wij liefhebben, doordat wij ons oefenen in de belangeloze aanvaarding van de naaste, in zorgzame aandacht voor wie het moeilijk heeft, voor de armen en de laatsten. De fundamentele motivatie die de gelovigen in Christus verenigt, is niet het succes, maar het goede – een goed dat des te authentieker is naarmate het meer gedeeld wordt, en dat niet allereerst bestaat in hebben of macht, maar in zijn. Zo wordt de stad van God samen met de mensen opgebouwd: een stad die tegelijk vanaf de aarde oprijst en uit de hemel neerdaalt, omdat zij groeit in de ontmoeting en de samenwerking tussen de mensen en God (Openb. 21,2-3)[[b:Openb. 21,2-3]].

Christus volgen, beste jongeren, vraagt bovendien om de voortdurende inzet om zelf bij te dragen aan de opbouw van een rechtvaardiger en meer solidaire samenleving, waar iedereen kan genieten van de goederen van de aarde. Ik weet dat velen van jullie zich met edelmoedigheid inzetten om hun geloof te getuigen in de verschillende maatschappelijke domeinen: door vrijwilligerswerk, door te werken aan de bevordering van het algemeen welzijn, van vrede en van gerechtigheid in elke gemeenschap. Een van de terreinen waarop het dringend nodig is te handelen, is zonder twijfel dat van de bescherming van de schepping. Aan de nieuwe generaties is de toekomst van de planeet toevertrouwd, en daarin zijn de tekenen zichtbaar van een ontwikkeling die er niet altijd in geslaagd is de kwetsbare evenwichten van de natuur te beschermen. Voor het te laat is, moeten er moedige keuzes worden gemaakt die een sterke alliantie tussen de mens en de aarde weten te herstellen. Er is behoefte aan een duidelijk ja tegen de bescherming van de schepping en een krachtig engagement om die tendensen om te buigen die het risico met zich meebrengen van onherstelbare achteruitgang. Daarom heb ik het initiatief van de Italiaanse Kerk gewaardeerd om de gevoeligheid voor de problematiek van de bescherming van de schepping te bevorderen door het instellen van een nationale dag, die precies op 1 september valt. Dit jaar is de aandacht vooral gericht op water, een kostbaar goed, dat – indien het niet op rechtvaardige en vreedzame wijze gedeeld wordt – helaas aanleiding zal geven tot harde spanningen en scherpe conflicten.

Beste jonge vrienden, na geluisterd te hebben naar jullie overwegingen van gisteravond en van vannacht, heb ik mij laten leiden door het Woord van God en wilde ik jullie nu deze gedachten toevertrouwen, die bedoeld zijn als een vaderlijke bemoediging om Christus te volgen en zo getuigen te zijn van zijn hoop en zijn liefde. Van mijn kant zal ik jullie met gebed en genegenheid nabij blijven, opdat jullie met enthousiasme de weg van de Agorà[d:224] blijven gaan, dit bijzondere driejarige traject van luisteren, dialoog en zending. Nu we vandaag het eerste jaar afsluiten met deze prachtige ontmoeting, kan ik niet nalaten jullie al te wijzen op de grote afspraak van de Wereldjongerendagen, die volgend jaar juli in Sydney[d:219] zullen plaatsvinden. Ik nodig jullie uit je voor te bereiden op deze grote manifestatie van jeugdig geloof, door de Boodschap[2471] te overwegen die dieper ingaat op het thema van de Heilige Geest, om samen een nieuwe lente van de Geest te beleven. Ik verwacht jullie dus talrijk ook in Australië, bij de afsluiting van jullie tweede jaar van de Agorà. Richten we tenslotte nogmaals onze ogen op Maria, model van nederigheid en moed. Help ons, Maagd van Nazaret, om net als u gewillig te zijn voor het werk van de Heilige Geest; help ons om steeds heiliger te worden, verliefde leerlingen van uw Zoon Jezus; ondersteun en begeleid deze jongeren, opdat zij vreugdevolle en onvermoeibare missionarissen van het Evangelie mogen zijn onder hun leeftijdsgenoten, in elke uithoek van Italië. Amen!

***

Aan het einde van de Eucharistieviering, nog voor het Apostolisch Zegen, sprak de Heilige Vader de volgende woorden:
Broeders en zusters, beste vrienden, we staan op het punt afscheid te nemen van deze plaats waar wij de Heilige Mysteriën hebben gevierd, een plaats rijk aan herinnering aan de Menswording van het Woord. Het heiligdom van Loreto herinnert ons ook vandaag eraan dat het niet volstaat het ontvangen geschenk te bewaren om het Woord van het leven volledig te kunnen omarmen: men moet er actief op uit trekken, met ijver, naar andere streken en steden, om het met vreugde en dankbaarheid door te geven, zoals de jonge Maria van Nazareth. Beste jongeren, bewaar in jullie hart de herinnering aan deze plaats en ga, zoals de tweeënzeventig door de Heer Jezus aangewezen leerlingen, vastberaden en vrij van geest: verkondig de vrede, steun wie zwak is, bereid de harten voor op de nieuwheid van Christus. Verkondig dat het Koninkrijk van God nabij is!