Een conclaaf is een geheime vergadering van kiesgerechtigde kardinalen in het Vaticaan om te komen tot de keuze van een nieuwe Paus. In de Rooms Katholieke Kerk is deze keuze voorbehouden aan de kardinalen. Zij kunnen in principe iedere mannelijk katholiek kiezen, die zij geschikt achten. Feitelijk is de laatste eeuwen echter altijd een lid van het Kardinalencollege tot Paus gekozen.

Na het overlijden of het aftreden van een Paus wordt een conclaaf door de Kardinaal-Camerlengo bijeengeroepen. Na een overlijden is dat zo spoedig mogelijk na de 'Novemdiales', de negen dagen durende rouwperiode. Na een aftreden is dit niet gespecificeerd, maar binnen 15 tot 20 dagen ná het vacant worden van de pauselijke zetel. Maar het College van Kardinalen mag, om dwingende redenen, dit verlaten. Vervroegen mag, indien vaststaat dat alle kieskardinalen aanwezig zijn.

Over het afstand doen van het ambt als bisschop van Rome, de opvolger van Petrus, zegt de Codex Iuris Canonici [30|332]:

§ 2 Als het voorkomt dat de Paus afstand doet van zijn ambt, is voor de geldigheid vereist dat de afstand vrij geschiedt en op de juiste wijze kenbaar gemaakt wordt, niet echter dat deze door wie ook aanvaard wordt.

Het Kerkelijk Wetboek voor de Oosters Orthodoxe Kerken [574] heeft in canon 44 § 2 [574|(44)] een gelijkluidende bepaling.

11-02-2013: Paus Benedictus XVI - Declaratio [4868]

In de Apostolische Constitutie Universi Dominici Gregis [479|37] is bepaald dat met het begin van het conclaaf zal liggen tussen de 15 volle dagen ná het wettig vacant worden van de Apostolische Stoel en de 20 dagen. Vervroeging mag indien vaststaat dat alle kieskardinalen aanwezig zijn. Verlaten mag "om ernstige redenen". Pas na de eerste vergadering van de 'Algemene Congregatie' van het College van Kardinalen, vanaf 4 maart, zal bepaald worden wanneer het Conclaaf zal beginnen.

• 19-03-2022: Paus Franciscus, Apostolische Constitutie Praedicate Evangelium [6064] over de Curie
  • Art. 18 [6064 |+ 58 ] algemene regels bij sedisvacatie
  • Art. 209 [6064 |+ 283 ] verslaglegging door Raad van Economie aan de camerlengo
  • Art. 218 § 2 [6064 |+ 293 ] economische inlichtingen geven aan de Camerlengo
  • Art. 233 [6064 |+ 316 ] functie van de Ceremoniemeesters tijdens sedisvacatie
  • Art. 235-237 [6064 |+ 318-320 ] taken van de Camerlengo tijdens sedisvacatie
• 22-02-2013: Paus Benedictus XVI - Motu Proprio Normas Nonnullas [4889], over wijzigingen in de regels van de verkiezing van een nieuwe Paus van Rome.
  • 25-02-2013: Paus in Motu Proprio: Mogelijkheid om conclaaf eerder te laten beginnen [n:1852]
• 11-07-2007: Paus Benedictus XVI - Motu Proprio De aliquibus mutationibus in normis de Electione Romani Pontificis [1997]
• 22-02-1996: H. Paus Johannes Paulus II - Apostolische Constitutie Universi Dominici Gregis [479]
  • Samenvatting van Universi Domini Gregis [n:1178]
• 28-06-1988: Apostolische Constitutie Pastor Bonus [577] over de Curie
  • Art. 171 [577|171] de functie van de Apostolische Kamer rondom de vacatie van de Apostolische Stoel
  - Vanaf 5 juli 2022 is de Apostolische Kamer opgeheven in de Apostolische Constitutie Praedicate Evangelium [6064]
• 25-01-1983: Codex Iuris Canonici [30|349.352.359]

• 01-10-1975: H. Paus Paulus VI - Apostolische Constitutie Romano Pontifici Eligendo [4447]
• 21-11-1970: H. Paus Paulus VI - Motu Proprio Ingravescentem aetatem [4445]
• 05-09-1962: H. Paus Johannes XXIII - Motu Proprio Summi pontificis electio [4446]
  • Samenvatting Motu Proprio "Summi Pontificis electio" [n:1835]
• 08-12-1945: Paus Pius XII - Apostolische Constitutie Vacantis Apostolicae Sedis [4444]
• 25-03-1935: Paus Pius XI - Apostolische Constitutie Quae divinitus [4479]
• 01-03-1922: Paus Pius XI - Motu Proprio Cum Proxime [4442]
• 25-12-1904: H. Paus Pius X - Apostolische Constitutie Vacante Sede Apostolica [4441]
• 16-07-1274: Z. Paus Gregorius X - Apostolische Constitutie Ubi Periculum [4888] (voor het eerst sprake van een "conclaaf", Pauskeuze achter gesloten deuren) Zie Samenvatting Apostolische Constitutie "Ubi Periculum" over het conclaaf [n:1846]
• 14-01-1506: Paus Julius II - Bul Cum tanto divino [7923] elke op simonie gebaseerde pauskeuze voortaan ongeldig

• Nederlandse Bisschoppenconferentie wijst op liturgische consequenties aftreden Paus [n:1847]