Christus, de Dienaar van God - Brief aan de Filippenzen 2, 6-11

Lezing: Brief aan de (Filippenzen 2,6-11)[b:Fil. 2, 6-11]:
6 Hij was aan God gelijk, maar hield niet vast aan Zijn gelijkheid met God,
7 maar Hij heeft Zichzelf ontledigd en nam de gestalte aan van een slaaf en werd gelijk aan de mensen.
8 En in gedaante als een mens bevonden heeft Hij Zichzelf vernederd en is gehoorzaam geworden, tot de dood, ja, tot de kruisdood.
9 Daarom heeft God Hem ook bovenmate verheven en Hem de naam geschonken die boven alle namen is,
10 zodat iedereen in de hemel en op aarde en onder de aarde de knie zou buigen voor de naam van Jezus,
11 en elke tong zou belijden dat Jezus Christus de Heer is, tot heerlijkheid van God de Vader.

Beste broeders en zusters!

Op de weg die de liturgie van de Vespers voor ons uitstippelt door de verschillende psalmen en lofzangen hebben wij opnieuw de prachtige en betekenisvolle hymne gehoord die de apostel Paulus vastgelegd heeft in zijn brief aan de Filippenzen (Fil. 2, 6-11)[b:Fil. 2, 6-11].

Wij hebben al eerder eens gezegd dat de tekst van deze hymne twee verschillende bewegingen bevat: een neergaande en een opgaande beweging. In het eerste gedeelte van de tekst zien wij de eerste beweging: Jezus Christus vernedert Zichzelf, van de glorie van goddelijkheid die Hem van nature toebehoort tot aan "de dood aan het kruis". Op deze manier toont Hij Zich als mens en als onze Verlosser en deelt Hij werkelijk en volledig in de werkelijkheid waar wij als mensen mee te maken hebben, namelijk die van het lijden en de dood.

Het tweede gedeelte van de tekst toont de opgaande beweging: de Paasglorie van Christus die Zich na Zijn dood opnieuw openbaart in de glorie van Zijn goddelijke majesteit.

De Griekse tekst laat zien dat de Vader de gehoorzaamheid van de Zoon in de incarnatie, het lijden en Zijn dood heeft aanvaard en Hem nu bovenmate verheft. Deze verheffing komt niet alleen tot uiting in de troonsbestijging aan de rechterhand van God maar ook in het gegeven dat aan Christus een naam wordt verleend "die boven alle namen is" (v. 9)[b:Fil. 2, 9].

In het taalgebruik van de Bijbel verwijst de "naam" naar het ware wezen en de bijzondere rol van een persoon. Zo onthult iemands naam diens innerlijke en diepe werkelijkheid. De Vader schenkt aan de Zoon, die Zich uit liefde tot de dood toe vernederd heeft, een ongeëvenaarde waardigheid: de "naam" bij uitstek, die van "Heer", de naam van God zelf.

De hemel, aarde en onderwereld heffen gezamenlijk een lied van geloofsbelijdenis aan in aanbidding. Het lied is duidelijk en onmiskenbaar: "Jezus Christus is Heer" (v. 11)[b:Fil. 2, 11]. In de Griekse tekst wordt bevestigd dat Jezus de Kyrios is. Kyrios is een koninklijke titel die in de Griekse vertaling van de Bijbel de naam van God, geopenbaard aan Mozes, weergeeft - een heilige en onuitsprekelijke naam. Met deze benaming "Kyrios" wordt Jezus Christus erkend als de ware God.

Aan de ene kant zien wij hier dus de erkenning van de universele heerschappij van Jezus Christus, die geëerd wordt door de gehele schepping. De hele schepping knielt in onderwerping aan Zijn voeten. Aan de andere kant zien wij Christus als één met God in Zijn goddelijke natuur of staat. Als zodanig is Hij dus waardig om aanbeden te worden.

De verwijzing in deze hymne naar het kruis (1 Kor. 1, 23)[[b:1 Kor. 1, 23]] en eerder daarvoor naar de ware menselijkheid van het vleesgeworden Woord (Joh. 1, 14)[[b:Joh. 1, 14]] is verbonden met de gebeurtenis van de opstanding en vindt daarin zijn hoogtepunt. De verheerlijking door de Vader volgt als antwoord op de gehoorzaamheid en het offer van de Zoon. Deze verheerlijking gaat gepaard met aanbidding door de mensheid en de schepping. De uniekheid van Christus komt voort uit Zijn rol als Heer van de verloste wereld. Deze rol is Hem verleend vanwege Zijn volmaakte gehoorzaamheid "tot aan de dood". Het heilsplan vindt zijn uiteindelijke vervulling in de Zoon. De gelovigen worden uitgenodigd om Hem vooral in de liturgie te belijden en om de vruchten ervan te genieten.

De lofzang op Christus die wij vandaag bespreken wordt al eeuwenlang door de Kerk overdacht, gezongen en als leidraad voor het leven beschouwt. De hymne leidt ons naar dit doel: "Laat daarom die gezindheid in u zijn die ook in Christus Jezus was" (Fil. 2, 5)[b:Fil. 2, 5].

Laten wij ons nu richten op de wijze beschouwing die de Heilige Gregorius van Nazianze ontwikkelde op de hymne die wij vandaag bespreken. In een lofzang ter ere van Christus verklaart deze grote Kerkleraar uit de 4e eeuw dat Jezus Christus

"Zich van geen enkel wezenlijk deel van Zijn goddelijke natuur heeft ontdaan, en desondanks heeft Hij mij gered als een heelmeester die Zich over de etterende wonden buigt ... Hij kwam uit de stam van David, maar Hij was de schepper van Adam. Hij had het vlees aangenomen, maar Hij was ook vreemd aan het lichaam. Hij werd geboren uit een moeder, maar uit een maagdelijke moeder; Hij werd besneden, maar Hij bleef ongeschonden. Een kribbe heeft Hem ontvangen, maar een ster leidde de magiërs die kwamen om Hem geschenken te brengen en om voor Hem te knielen. Hij vocht als een sterveling met de duivel, maar Hij, onoverwinnelijk als Hij was, overwon de verzoeker in een drievoudige strijd ... Hij was het offer, maar Hij was ook de hogepriester; Hij was de offeraar, maar Hij was ook God. Hij bracht Zijn bloed aan God en reinigde daarmee de gehele wereld. Een kruis verhief Hem van de aarde, maar de zonde bleef in de spijkers ... Hij daalde af naar de doden, maar steeg daarna weer op uit de hel en wekte velen op uit de dood. De eerste gebeurtenis is het menselijk lijden, maar de tweede gebeurtenis komt overeen met de rijkdom van het bestaan zonder lichaam ... De onsterfelijke Zoon heeft deze aardse vorm aangenomen omdat Hij van u houdt" ([[1967]]

Ter afsluiting van deze beschouwing wil ik graag twee woorden voor ons leven benadrukken. Vooral wil ik de nadruk leggen op deze vermaning van de apostel Paulus: "Laat daarom die gezindheid in u zijn die ook in Christus Jezus was" (Fil. 2, 5)[b:Fil. 2, 5]. Leren om "zoals Jezus gezind te zijn" betekent: de gezindheid van Jezus proberen te benaderen door te denken, te beslissen en te handelen zoals Hij dat deed. Als wij proberen net zo gezind te zijn als Jezus, dan bewandelen wij dit pad en dan gaan wij de goede kant op. Het tweede woord is van de Heilige Gregorius van Nazianze: "Hij, Jezus, houdt van u." Dit liefdevolle woord is voor ons een grote bemoediging en een woord van troost. Maar het is ook elke dag opnieuw een grote verantwoordelijkheid.

Samenvatting
Christus openbaart Zich aan ons als de Verlosser in twee tegengestelde bewegingen: In de vernedering van Zijn dood aan het kruis neemt Hij de menselijke werkelijkheid aan tot de uiterste consequentie van het lijden. In Zijn opstanding als overwinnaar over de dood verschijnt de glans van Zijn goddelijke natuur.

Begroeting van Duitstalige pelgrims
Beste broeders en zusters! Ik heet de vandaag de aanwezige pelgrims en bezoekers uit de Duitstalige landen van harte welkom. Mijn bijzondere groet gaat vandaag naar de pelgrims van de Hospitaalorde van Malta uit Oostenrijk en naar een delegatie van het Beierse Pelgrimsbureau dat dit jaar zijn 80-jarig bestaan viert. Christus kent het verdriet en de pijn van de mensheid en van ieder van ons. Hij is en Hij blijft de overwinnaar over zonde en de dood. Laten wij Hem danken; Hem willen wij vol vreugde belijden voor de gehele wereld. Moge Gods Geest u elke dag moed geven en altijd een hoopvol geloof schenken.