6. De dood. “Jezus riep met luide stem en gaf de geest” (Mc 15,37)

Vandaag staan we stil bij het hoogtepunt van Jezus’ leven op aarde: Zijn dood aan het kruis. De evangeliën getuigen van een bijzonder kostbaar detail, dat het verdient om met het verstand van het geloof te worden overwogen. Aan het kruis sterft Jezus niet in stilte. Hij dooft niet langzaam uit, als een licht dat opbrandt, maar Hij verlaat het leven met een kreet: “Jezus riep met luide stem en gaf de geest” (Mc. 15, 37)[b:Mc. 15, 37]. Die kreet omvat alles: pijn, verlatenheid, geloof, offer. Het is niet alleen de stem van een lichaam dat bezwijkt, maar het laatste teken van een leven dat zich overgeeft.

De kreet van Jezus wordt voorafgegaan door een vraag, een van de meest hartverscheurende vragen die kunnen worden gesteld: “Mijn God, Mijn God, waarom hebt U Mij verlaten?” Het is het eerste vers van Psalm 22, maar op de lippen van Jezus krijgt het een unieke betekenis. De Zoon, die altijd in innige gemeenschap met de Vader heeft geleefd, ervaart nu de stilte, de afwezigheid, de afgrond. Het gaat hier niet om een geloofscrisis, maar om de laatste fase van een liefde die zich volledig geeft. De kreet van Jezus is geen wanhoop, maar oprechtheid, waarheid die tot het uiterste wordt doorgevoerd, vertrouwen dat standhoudt zelfs wanneer alles zwijgt.

Op dat moment wordt de hemel donker en scheurt het voorhangsel van de tempel. (Mc. 15, 33.38)[[b:Mc. 15, 33.38]] Het is alsof de schepping zelf deelneemt aan die pijn en tegelijkertijd iets nieuws openbaart: God woont niet langer achter een sluier, Zijn gezicht is nu volledig zichtbaar in de Gekruisigde. Daar, in die gekwelde man, openbaart zich de grootste liefde. Daar kunnen we een God herkennen die niet op afstand blijft, maar onze pijn tot het uiterste doorleeft.

De centurion, een heiden, begrijpt dat. Niet omdat hij een toespraak heeft gehoord, maar omdat hij Jezus op die manier heeft zien sterven: “Deze man was werkelijk de Zoon van God!” (Mc. 15, 39)[b:Mc. 15, 39]. Het is de eerste geloofsbelijdenis na de dood van Jezus. Het is het resultaat van een kreet die niet in de wind is verdwenen, maar een hart heeft geraakt. Soms drukken we met onze stem uit wat we niet in woorden kunnen zeggen. Als het hart vol is, roept het. En dat is niet altijd een teken van zwakte, het kan een diepgaande daad van menselijkheid zijn.

Wij zijn gewend om een kreet te zien als iets ongepast, iets dat onderdrukt moet worden. Het Evangelie geeft onze kreet een enorme waarde en herinnert ons eraan dat het een smeekbede, een protest, een verlangen of een overgave kan zijn. Het kan zelfs de uiterste vorm van gebed zijn, wanneer we geen woorden meer hebben. In die kreet legde Jezus alles wat Hij nog had: al zijn liefde, al zijn hoop.

Ja, want ook dat zit in het schreeuwen: een hoop die zich niet neerlegt. We schreeuwen wanneer we geloven dat iemand nog kan luisteren. Je schreeuwt niet uit wanhoop, maar uit verlangen. Jezus schreeuwde niet tegen de Vader, maar tot Hem. Zelfs in de stilte was Hij ervan overtuigd dat de Vader er was. En zo heeft Hij ons laten zien dat onze hoop kan schreeuwen, zelfs als alles verloren lijkt.

Schreeuwen wordt dan een spiritueel gebaar. Het is niet alleen de eerste daad bij onze geboorte – wanneer we huilend ter wereld komen –: het is ook een manier om in leven te blijven. We schreeuwen wanneer we lijden, maar ook wanneer we liefhebben, roepen, smeken. Schreeuwen is zeggen dat we er zijn, dat we niet in stilte willen verdwijnen, dat we nog iets te bieden hebben.

Op de reis van het leven zijn er momenten waarop alles binnenhouden ons langzaam kan opvreten. Jezus leert ons om niet bang te zijn om te schreeuwen, zolang het maar oprecht, nederig en gericht op de Vader is. Een schreeuw is nooit zinloos, als hij voortkomt uit liefde. En hij wordt nooit genegeerd, als hij aan God wordt toevertrouwd. Het is een manier om niet toe te geven aan cynisme, om te blijven geloven dat een andere wereld mogelijk is.

Dierbare broeders en zusters, laten we ook dit leren van de Heer Jezus: laten we de schreeuw van hoop leren wanneer het uur van de uiterste beproeving komt. Niet om te kwetsen, maar om ons toe te vertrouwen. Niet om tegen iemand te schreeuwen, maar om ons hart te openen. Als onze kreet oprecht is, kan hij de drempel zijn naar een nieuw licht, naar een nieuwe geboorte. Zoals bij Jezus: toen alles voorbij leek, stond de verlossing in werkelijkheid op het punt te beginnen. Als ze wordt uitgedrukt met het vertrouwen en de vrijheid van de kinderen van God, kan de gekwelde stem van onze menselijkheid, verenigd met de stem van Christus, een bron van hoop worden voor ons en voor degenen om ons heen.