Het leven en de erfenis van Iuliu Kardinaal Hossu (1885-1970)

Beste broeders en zusters!

We zijn vandaag bijeen in de Sixtijnse Kapel tijdens het Jubileumjaar van de Hoop, om een apostel van de Hoop te gedenken: de zalige Iuliu Hossu, de Grieks-katholieke bisschop van Cluj-Gherla en een martelaar voor het geloof tijdens de communistische vervolging in Roemenië. Vandaag betreedt hij in zekere zin deze Kapel, nadat hij op 28 april 1969 door de Heilige Paulus VI tot Kardinaal in pectore werd benoemd, terwijl hij gevangen zat voor zijn trouw aan de Kerk van Rome.

Ik begroet graag alle aanwezigen: de vertegenwoordigers van de Grieks-katholieke Kerk in Roemenië, de burgerlijke autoriteiten en in het bijzonder de geachte Silviu Vexler, voorzitter van de Federatie van Joodse Gemeenschappen in Roemenië.

We vieren een speciaal jaar ter ere van kardinaal Iuliu Hossu, een symbool van broederschap dat alle etnische en religieuze grenzen overstijgt. Het proces om hem de titel van "Rechtvaardige onder de Volkeren" toe te kennen, begonnen in 2022, werd gemotiveerd door zijn moedige inzet om de Joden van Noord-Transsylvanië te steunen en te redden toen, tussen 1940 en 1944, de nazi's hun afschuwelijke plan uitvoerden om hen te deporteren naar vernietigingskampen.

Met een enorm risico voor zichzelf en voor de Grieks-katholieke Kerk ondernam de zalige Hossu uitgebreide activiteiten voor de Joden om hun deportatie te voorkomen. In het voorjaar van 1944, toen in Cluj-Napoca (in het Hongaars Kolozsvár) en andere steden in Transsylvanië voorbereidingen werden getroffen om getto's voor de Joden te stichten, mobiliseerde hij de Grieks-katholieke geestelijkheid en gelovigen door middel van een pastorale brief die op 2 april 1944 werd gepubliceerd. We weten dit ook door de getuigenis van Moshe Carmilly-Weinberger, voormalig opperrabbijn van de Joodse gemeenschap van Cluj-Napoca. In die brief lanceerde hij een levendige en diep menselijke oproep. "Onze oproep", schreef hij, "is gericht aan u allen, eerbiedwaardige broeders en geliefde kinderen, om de Joden te helpen, niet alleen met uw gedachten, maar ook met uw opoffering, wetende dat er geen nobeler daad is die vandaag kan worden verricht dan het bieden van christelijke en Roemeense hulp, geboren uit vurige menselijke naastenliefde. Onze eerste zorg op dit moment moet dit werk van hulp zijn." Volgens de persoonlijke getuigenis van de voormalige opperrabbijn hielp kardinaal Hossu tussen 1940 en 1944 het leven van duizenden Joden in het noorden van Transsylvanië te redden.

De hoop die deze grote pastor toonde was die van een man van geloof, die weet dat de poorten van het kwaad niet zullen overwinnen tegen het werk van God.

Zijn leven was een getuigenis van geloof dat ten volle werd beleefd, in gebed en toewijding aan anderen. Als man van dialoog en profeet van hoop werd hij op 2 juni 2019 in Blaj zalig verklaard door paus Franciscus. In de homilie bij die gelegenheid citeerde de paus een zin van de kardinaal die zijn hele leven samenvatte: "God heeft ons in deze duisternis van het lijden gezonden om vergeving te schenken en te bidden voor de bekering van allen."

Deze woorden belichamen de geest van de martelaren: een onwankelbaar geloof in God, verstoken van haat en gekoppeld aan een geest van barmhartigheid die lijden omzet in liefde voor de vervolger. Zelfs nu nog blijven deze woorden een profetische uitnodiging om haat te overwinnen door vergeving en om het geloof met waardigheid en moed te beleven.

De Kerk staat dicht bij het lijden van het Joodse volk, dat culmineerde in de tragedie van de Holocaust. Ze weet goed wat pijn, marginalisatie en vervolging betekenen. Juist daarom voelt ze zich verplicht, als een gewetenszaak, om een samenleving op te bouwen waarin respect voor de menselijke waardigheid centraal staat.

De boodschap van kardinaal Hossu blijft zeer actueel. Wat hij deed voor de Joden van Roemenië en zijn inspanningen om zijn naaste te beschermen ondanks alle risico's en gevaren, maken hem vandaag tot een model van vrijheid, moed en vrijgevigheid, zelfs tot het uiterste offer. Daarom zou zijn motto "Ons geloof is ons leven" het motto van ieder van ons moeten worden. Het is mijn biddende hoop dat zijn voorbeeld, dat vooruitliep op de leer die later werd verwoord in de Verklaring Nostra Aetate van het Tweede Vaticaans Concilie - waarvan de zestigste verjaardag nadert - samen met uw vriendschap als baken zal dienen voor de wereld van vandaag. Laten we "Nee!" zeggen tegen geweld in al zijn vormen, en nog meer wanneer het wordt gepleegd tegen diegenen die weerloos en kwetsbaar zijn, zoals kinderen en gezinnen.

Moge God ieder van jullie en jullie dierbaren zegenen!