Laten we Christus imiteren, de barmhartige Samaritaan

Broeders en zusters,
Fijne zondag!

Ik deel met jullie de vreugde van het vieren van deze Eucharistie en ik wil alle aanwezigen groeten, de parochiegemeenschap, de priesters, de bisschop van het bisdom, Zijne Eminentie, de burgerlijke en militaire autoriteiten.

Het Evangelie van deze zondag, dat we hebben gehoord, is een van de mooiste en meest tot de verbeelding sprekende parabels van Jezus. We kennen allemaal de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan (Lc. 10, 25-37)[b:Lc. 10, 25-37].

Dit verhaal blijft ons zelfs vandaag de dag uitdagen, het daagt ons leven uit, schudt de rust van ons slapende of verstrooide geweten door elkaar en provoceert ons tegen het gevaar van een meegaand geloof, dat zich schikt in de uiterlijke naleving van de wet, maar niet in staat is om te voelen en te handelen met hetzelfde barmhartige hart van God.

Mededogen is in feite de kern van de gelijkenis. Het is waar dat het evangelieverhaal spreekt over het mededogen dat de Samaritaan bewoog om te handelen, maar het spreekt eerst over hoe anderen de gewonde man aan de kant van de weg beschouwden nadat hij was aangevallen door overvallers. Er wordt ons verteld dat een priester en een Leviet "hem zagen en langskwamen" (v. 32)[b:Lc. 10, 32]. Van de Samaritaan zegt het evangelie echter: "hij zag hem en had medelijden met hem" (v. 33)[b:Lc. 10, 33].

Beste broeders en zusters, de blik maakt het verschil, omdat die uitdrukt wat er in ons hart leeft: je kunt zien en voorbijgaan of zien en medelijden voelen. Er is een uiterlijk, afgeleid en haastig zien, een kijken terwijl je doet alsof je niet ziet, dat wil zeggen, zonder je te laten raken en zonder je te laten uitdagen door de situatie; en er is een zien in plaats daarvan, met de ogen van het hart, met een diepere blik, met een inlevingsvermogen dat ons doet binnengaan in de situatie van de ander, ons innerlijk doet deelnemen, ons raakt, ons door elkaar schudt, ons leven en onze verantwoordelijkheid in twijfel trekt.

De gelijkenis spreekt eerst tot ons over Gods manier om ons te zien, zodat we op ons beurt kunnen leren hoe we situaties en mensen kunnen zien met zijn ogen, zo vol liefde en mededogen. De barmhartige Samaritaan is in feite in de eerste plaats een beeld van Jezus, de eeuwige Zoon die de Vader de geschiedenis in stuurde, juist omdat Hij zonder voorbij te gaan naar de mensheid keek, met ogen, met een hart, met ingewanden van ontroering en mededogen. Net als de man in het evangelie die afdaalde van Jeruzalem naar Jericho, daalde de mensheid af in de afgronden van de dood en moet ze zelfs vandaag de dag nog vaak afrekenen met de duisternis van het kwaad, met lijden, met armoede, met de absurditeit van de dood; Maar God heeft ons met mededogen aangekeken, heeft ons zelf de weg willen wijzen, is onder ons neergedaald en is in Jezus, de barmhartige Samaritaan, gekomen om onze wonden te helen door ons te overgieten met de olie van zijn liefde en barmhartigheid.

Paus Franciscus heeft ons er vele malen aan herinnerd dat God barmhartigheid en mededogen is en heeft verklaard dat Jezus "het mededogen van de Vader jegens ons is". De bekwaamheid tot medelijden is de toetssteen van de christen geworden, 6[[7423|6]] Hij is de barmhartige Samaritaan die naar ons toe kwam; Hij, zegt de heilige Augustinus, "wilde zichzelf onze naaste noemen". In feite maakt de Heer Jezus Christus duidelijk dat Hij het Zelf was die die halfdode man hielp die langs de kant van de weg lag, slecht behandeld en verlaten door rovers. I, 30.33[[2077]]

We begrijpen dus waarom de gelijkenis ook ieder van ons uitdaagt: omdat Christus de manifestatie is van een barmhartige God, betekent geloven in Hem en Hem volgen als zijn leerlingen dat we onszelf moeten toestaan omgevormd te worden, zodat ook wij dezelfde gevoelens kunnen hebben als Hij: een hart dat bewogen is, een blik die ziet en niet voorbijgaat, twee handen die wonden verzorgen en verzachten, sterke schouders die de last van mensen in nood op zich nemen.

De eerste lezing van vandaag, die ons laat luisteren naar de woorden van Mozes, vertelt ons dat de bevelen van de Heer gehoorzamen en je tot Hem bekeren niet betekent dat je uiterlijke daden moet vermenigvuldigen, maar dat het een kwestie is van terugkeren naar je eigen hart, om te ontdekken dat het daar is dat God de wet van de liefde heeft geschreven. Als we in het diepst van ons leven ontdekken dat Christus, als de barmhartige Samaritaan, van ons houdt en voor ons zorgt, worden ook wij gedreven om op dezelfde manier lief te hebben en barmhartig te worden zoals Hij. Genezen en bemind door Christus, worden ook wij tekenen van zijn liefde en mededogen in de wereld.

Broeders en zusters, vandaag hebben we deze revolutie van liefde nodig. Vandaag is de weg die van Jeruzalem afdaalt naar Jericho, een stad die onder de zeespiegel ligt, de weg die wordt afgelegd door al diegenen die wegzinken in het kwaad, lijden en armoede; het is de weg van zoveel mensen die gebukt gaan onder moeilijkheden of gewond raken door de omstandigheden van het leven; het is de weg van al diegenen die "naar beneden gaan" tot het punt dat ze zichzelf verliezen en de bodem raken; en het is de weg van zoveel mensen die beroofd, beroofd en geplunderd zijn, slachtoffers van onderdrukkende politieke systemen, van een economie die hen in armoede dwingt, van oorlog die hun dromen en hun leven om zeep helpt.

En wat doen wij? Zien we en gaan we verder, of laten we ons hart doorboren zoals de Samaritaan? Soms nemen we er genoegen mee om alleen maar onze plicht te doen, of beschouwen we alleen diegenen als onze naaste, diegenen die denken zoals wij, die onze nationaliteit of religie delen; maar Jezus keert het perspectief om door ons een Samaritaan voor te stellen, een vreemdeling en ketter die een naaste wordt voor de gewonde man. En hij vraagt ons hetzelfde te doen.

De Samaritaan," schreef Benedictus XVI, "vraagt niet hoe ver zijn plichten van solidariteit gaan, en zelfs niet welke verdiensten nodig zijn voor het eeuwige leven. Er gebeurt iets anders: zijn hart is gebroken (...). Als de vraag was geweest: "Is de Samaritaan ook mijn naaste?", dan zou het antwoord in de gegeven situatie een nogal scherp "nee" zijn geweest. Maar hier draait Jezus de vraag om: de Samaritaan, de vreemdeling, maakt zichzelf tot mijn naaste en laat me zien dat ik, vanuit mezelf, moet leren om mijn naaste te zijn en dat ik het antwoord al in me draag. Ik moet een persoon worden die liefheeft, een persoon wiens hart openstaat om zich te laten verontrusten door de nood van de ander". p 234[[3675]]

Om te zien zonder voorbij te gaan, om ons drukke rennen te stoppen, om het leven van de ander, wie hij of zij ook is, met zijn of haar noden en lijden, mijn hart te laten breken. Dit maakt ons dicht bij elkaar, genereert ware broederschap, haalt muren en hekken neer. En de liefde maakt uiteindelijk plaats en wordt sterker dan het kwaad en de dood.

Geliefden, laten we kijken naar Christus, de barmhartige Samaritaan, en vandaag opnieuw luisteren naar Zijn stem die tegen ieder van ons zegt: "Ga heen en doe hetzelfde. (v. 37)[b:Lc. 10, 37].