Zaden van vrede en hoop

Beste broeders en zusters!

Het thema van deze Werelddag van Gebed voor de Zorg voor de Schepping, gekozen door onze geliefde paus Franciscus, is "Zaden van vrede en hoop". Op de tiende verjaardag van de instelling van deze gebedsdag, die samenviel met de publicatie van de encycliek Laudato Si'[5000], vieren we het huidige jubileum als "Pelgrims van hoop"[d:550]. Het thema van dit jaar lijkt dan ook zeer actueel.

Bij de verkondiging van het Rijk Gods gebruikte Jezus vaak het beeld van het zaad. Toen het uur van zijn lijden naderde, paste Hij dat beeld op zichzelf toe en vergeleek Hij zichzelf met het graan dat moet sterven om vrucht te dragen. (Joh. 12, 24)[[b:Joh. 12, 24]] Zaden worden in de aarde begraven en daar ontkiemt tot ons verbazen het leven, zelfs op de meest onverwachte plaatsen, als een teken van de belofte van een nieuw begin. We kunnen bijvoorbeeld denken aan bloemen die langs de weg opkomen uit zaadjes die daar bijna toevallig terecht zijn gekomen. Naarmate die bloemen groeien, fleuren ze het grijze asfalt op en slagen ze er zelfs in om door de harde oppervlakte heen te breken.

In Christus zijn ook wij zaadjes, en wel "zaadjes van vrede en hoop". De profeet Jesaja vertelt ons dat de Geest van God een dorre en uitgedroogde woestijn kan veranderen in een tuin, een plaats van rust en sereniteit. In zijn woorden: "Uit den hoge wordt de geest over ons uitgestort: dan wordt de woestijn als een boomgaard, en die boomgaard wordt met een woud gelijkgesteld. Dan woont het recht in de woestijn, de gerechtigheid in de boomgaard. En de gerechtigheid brengt vrede voort, rust en veiligheid zijn haar vruchten. Dan woont mijn volk in een gebied van vrede, een veilige woonplaats, een oord van ongestoorde rust." (Jes. 32, 15-18)[b:Jes. 32, 15-18].

Deze woorden van de profeet zullen de "Seizoen van de Schepping" begeleiden, een oecumenisch initiatief dat van 1 september tot 4 oktober 2025 zal worden gevierd. Ze herinneren ons eraan dat, naast gebed, vastberadenheid en concrete acties nodig zijn om deze "liefdevolle zorg van God" zichtbaar te maken in onze wereld. vgl: Laudato Si', 84[[[5000|84]]] De profeet stelt gerechtigheid en recht tegenover de verlatenheid van de woestijn. Zijn boodschap is buitengewoon actueel, gezien de tekenen in verschillende delen van de wereld dat onze aarde wordt verwoest. Overal leiden onrechtvaardigheid, schendingen van het internationaal recht en de rechten van volkeren, ernstige ongelijkheden en de hebzucht die deze voedt, tot ontbossing, vervuiling en verlies van biodiversiteit. Extreme natuurverschijnselen als gevolg van door de mens veroorzaakte klimaatveranderingen nemen in intensiteit en frequentie toe. vgl: Laudate Deum, 5[[[8999|5]]], om nog maar te zwijgen van de middellange en lange termijn gevolgen van de menselijke en ecologische verwoesting die gewapende conflicten veroorzaken.

Tot nu toe lijken we niet in staat te erkennen dat de vernietiging van de natuur niet iedereen op dezelfde manier treft. Wanneer gerechtigheid en vrede met voeten worden getreden, zijn het de armen, de gemarginaliseerden en de uitgeslotenen die het meest te lijden hebben. Het lijden van inheemse gemeenschappen is in dit opzicht symbolisch.

Dat is nog niet alles. De natuur zelf wordt soms gereduceerd tot een onderhandelingsmiddel, een handelswaar die kan worden geruild voor economisch of politiek gewin. Als gevolg daarvan verandert Gods schepping in een slagveld om de controle over vitale hulpbronnen. We zien dit in landbouwgebieden en bossen bezaaid met landmijnen, in het beleid van de "verschroeide aarde" Cfr Pontificio Consiglio...Cfr Pontificio Consiglio della Giustizia e della Pace, Terra e cibo, LEV 2015, 51-53., in conflicten over waterbronnen en in de ongelijke verdeling van grondstoffen, die de armere landen benadeelt en de sociale stabiliteit zelf ondermijnt.

Deze verschillende wonden zijn het gevolg van de zonde. Dit is zeker niet wat God voor ogen had toen Hij de aarde toevertrouwde aan de mannen en vrouwen die Hij naar Zijn beeld had geschapen. (Gen. 1, 24-29)[[b:Gen. 1, 24-29]] De Bijbel biedt ons geen rechtvaardiging om "tirannie over de schepping" uit te oefenen. Laudato Si', 200[[5000|200]] Integendeel, "de Bijbelse teksten moeten in hun context worden gelezen, met een passende hermeneutiek, in het besef dat zij ons opdragen de tuin van de wereld te 'bewerken en te bewaren'. (Gen. 2, 15)[[b:Gen. 2, 15]] 'Bewerken' verwijst naar cultiveren, ploegen of bewerken, terwijl 'bewaren' betekent verzorgen, beschermen, toezicht houden en behouden. Dit impliceert een relatie van wederzijdse verantwoordelijkheid tussen de mens en de natuur" Laudato Si', 67[[5000|67]]

Milieurechtvaardigheid – impliciet verkondigd door de profeten – kan niet langer worden beschouwd als een abstract concept of een ver doel. Het is een dringende noodzaak die veel meer inhoudt dan alleen het beschermen van het milieu. Het is namelijk een kwestie van rechtvaardigheid – sociaal, economisch en menselijk. Voor gelovigen is het ook een plicht die voortkomt uit het geloof, aangezien het universum het gelaat van Jezus Christus weerspiegelt, in wie alle dingen zijn geschapen en verlost. In een wereld waar de meest kwetsbaren van onze broeders en zusters als eersten lijden onder de verwoestende gevolgen van klimaatverandering, ontbossing en vervuiling, wordt zorg voor de schepping een uitdrukking van ons geloof en onze menselijkheid.

Nu is het tijd om woorden in daden om te zetten. "Onze roeping om beschermers van Gods schepping te zijn, is essentieel voor een deugdzaam leven; het is geen bijkomstig of secundair aspect van onze christelijke ervaring". Laudato Si', 217[[5000|217]] Door met liefde en volharding te werken, kunnen we vele zaadjes van gerechtigheid zaaien en zo bijdragen aan de groei van vrede en de hernieuwing van hoop. Het kan jaren duren voordat deze plant zijn eerste vruchten afwerpt, jaren die een heel ecosysteem van continuïteit, trouw, samenwerking en liefde met zich meebrengen, vooral als die liefde een afspiegeling is van de zelfopofferende liefde van de Heer.

Onder de initiatieven van de Kerk die als zaadjes in dit veld zijn gezaaid, noem ik het project Borgo Laudato Si' dat paus Franciscus ons in Castel Gandolfo heeft nagelaten. Het is een zaadje dat vruchten van gerechtigheid en vrede belooft, en een educatief project in integrale ecologie dat als voorbeeld kan dienen voor hoe mensen kunnen leven, werken en gemeenschap kunnen opbouwen door de principes van de encycliek Laudato Si'[5000] toe te passen.

Ik bid dat de almachtige God ons overvloedig zijn "Geest uit den hoge" (Jes. 32, 15)[b:Jes. 32, 15] zal zenden, opdat deze zaadjes, en andere soortgelijke zaadjes, een overvloedige oogst van vrede en hoop mogen voortbrengen.

De encycliek Laudato Si'[5000] begeleidt de Katholieke Kerk en vele mensen van goede wil nu al tien jaar. Moge zij ons blijven inspireren en moge integrale ecologie steeds meer worden aanvaard als de juiste weg die we moeten volgen. Op die manier zullen de zaden van hoop zich vermenigvuldigen, om te worden "bewerkt en bewaard" door de genade van onze grote en onfeilbare Hoop, die de verrezen Christus is. In zijn naam geef ik u allen mijn zegen.