Gemeenschappelijke verklaring b.g.v. 1700e verjaardag van het Concilie van Nicea

"Loof de Heer, want Hij is goed,
want Zijn goedertierenheid is eeuwig"
(Psalm 106 (105), 1)[b:Ps. 105, 1]

Aan de vooravond van het feest van de heilige Andreas, de eerstgeroepen apostel, broer van de apostel Petrus en patroonheilige van het Oecumenisch Patriarchaat, danken wij, paus Leo XIV en oecumenisch patriarch Bartholomeus, God, onze barmhartige Vader, van harte voor het geschenk van deze broederlijke ontmoeting. In navolging van onze eerbiedwaardige voorgangers en gehoorzaam aan de wil van onze Heer Jezus Christus, blijven wij met vaste overtuiging de weg van de dialoog bewandelen, in liefde en waarheid (Ef. 4, 15)[[b:Ef. 4, 15]], op weg naar het verhoopte herstel van de volledige gemeenschap tussen onze zusterkerken. Zich ervan bewust dat de eenheid van de christenen niet louter het resultaat is van menselijke inspanningen, maar een gave die van boven komt, nodigen wij alle leden van onze Kerken – geestelijken, kloosterlingen, gewijde personen en gelovige leken – uit om oprecht te streven naar de vervulling van het gebed dat Jezus Christus tot de Vader richtte: "opdat zij allen één mogen zijn zoals Gij, Vader, in Mij en Ik in U: ... opdat de wereld gelove." (Joh. 17, 21)[b:Joh. 17, 21].

De herdenking van de 1700ste verjaardag van het Eerste Oecumenische Concilie van Nicea[d:222], gevierd aan de vooravond van onze bijeenkomst, was een buitengewoon moment van genade. Het Concilie van Nicea, gehouden in 325 na Christus, was een voorzienige gebeurtenis van eenheid. Het doel van de herdenking van deze gebeurtenis is echter niet alleen om het historische belang van het Concilie in herinnering te brengen, maar ook om ons aan te sporen voortdurend open te staan voor dezelfde Heilige Geest die via Nicea sprak, terwijl we worstelen met de vele uitdagingen van onze tijd. We zijn alle leiders en afgevaardigden van verschillende Kerken en kerkelijke gemeenschappen die bereid waren om aan dit evenement deel te nemen, zeer dankbaar. Naast het erkennen van de obstakels die het herstel van de volledige gemeenschap tussen alle Christenen in de weg staan – obstakels die we trachten aan te pakken via theologische dialoog – moeten we ook erkennen dat wat ons bindt, het geloof is dat tot uitdrukking komt in de geloofsbelijdenis van Nicea[66]. Dit is het reddende geloof in de persoon van de Zoon van God, ware God uit ware God, homoousios N.v.d.v.: één in wezenN.v.d.v.: één in wezen met de Vader, die voor ons en onze redding vlees geworden is en onder ons heeft gewoond, gekruisigd is, gestorven en begraven, op de derde dag is verrezen, opgevaren naar de hemel, en zal wederkomen om de levenden en de doden te oordelen. Door de komst van de Zoon van God worden wij ingewijd in het mysterie van de Heilige Drie-eenheid – Vader, Zoon en Heilige Geest – en worden wij uitgenodigd om, in en door de persoon van Christus, kinderen van de Vader en mede-erfgenamen met Christus te worden door de genade van de Heilige Geest. Gezegend met deze gemeenschappelijke belijdenis kunnen we onze gezamenlijke uitdagingen aangaan door met wederzijds respect getuigenis af te leggen van het geloof dat in Nicea is uitgedrukt, en met oprechte hoop samen te werken aan concrete oplossingen.

Wij zijn ervan overtuigd dat de herdenking van deze belangrijke verjaardag nieuwe en moedige stappen op weg naar eenheid kan inspireren. Een van de besluiten van het Eerste Concilie van Nicea was het vaststellen van criteria voor het bepalen van de datum van Pasen, die voor alle Christenen gelijk is. Wij zijn de goddelijke voorzienigheid dankbaar dat de hele christelijke wereld dit jaar op dezelfde dag Pasen heeft gevierd. Het is onze gezamenlijke wens om verder te zoeken naar een mogelijke oplossing om elk jaar samen het Feest der Feesten te vieren. Wij hopen en bidden dat alle christenen zich "in alle wijsheid en geestelijk inzicht" (Kol. 1, 9)[b:Kol. 1, 9] zullen inzetten voor het proces om te komen tot een gemeenschappelijke viering van de glorieuze verrijzenis van onze Heer Jezus Christus.

Dit jaar herdenken wij ook de 60ste verjaardag van de historische gezamenlijke verklaring[420] van onze eerbiedwaardige voorgangers, paus Paulus VI en oecumenisch patriarch Athenagoras, waarmee een einde kwam aan de uitwisseling van excommunicaties van 1054. Wij danken God dat dit profetische gebaar onze Kerken ertoe heeft aangezet om "in een geest van vertrouwen, achting en wederkerige liefde de dialoog voort te zetten die hen, met Gods hulp, en tot groter heil van de zielen en van de toekomst van het rijk Gods, zal voeren tot een leven in de volledige gemeenschap van het geloof, van broederlijke eensgezindheld en van het sacramentele leven dat eenmaal tussen hen bestaan heeft gedurende de eerste duizend jaren van het leven van de Kerk." Wederzijdse herroeping van de ex-communicatie van 1054 door Rome en Constantinopel, 5[[420|5]] Tegelijkertijd sporen wij degenen die nog aarzelen om enige vorm van dialoog aan te gaan, aan om te luisteren naar wat de Geest tegen de kerken zegt (Openb. 2, 29)[[b:Openb. 2, 29]], die ons in de huidige historische omstandigheden aanspoort om de wereld een hernieuwd getuigenis van vrede, verzoening en eenheid te geven.

Overtuigd van het belang van dialoog, spreken wij onze voortdurende steun uit voor het werk van de Gemengde Internationale Commissie voor de Theologische Dialoog tussen de Rooms-Katholieke Kerk en de Orthodoxe Kerk[d:280], die in haar huidige fase kwesties onderzoekt die historisch gezien als verdeeldheid zaaiend worden beschouwd. Naast de onvervangbare rol die de theologische dialoog speelt in het proces van toenadering tussen onze Kerken, prijzen wij ook de andere noodzakelijke elementen van dit proces, waaronder broederlijke contacten, gebed en gezamenlijk werk op alle gebieden waar samenwerking al mogelijk is. Wij dringen er bij alle gelovigen van onze Kerken, en in het bijzonder bij de geestelijken en theologen, met klem op aan om de vruchten die tot nu toe zijn bereikt met vreugde te omarmen en te werken aan hun verdere groei.

Het doel van christelijke eenheid omvat ook de doelstelling om op een fundamentele en levengevende manier bij te dragen aan de vrede tussen alle volkeren. Samen verheffen wij vurig onze stem om Gods gave van vrede over onze wereld af te smeken. Tragisch genoeg blijven conflicten en geweld in veel regio's van onze wereld het leven van zo velen verwoesten. Wij doen een beroep op degenen die civiele en politieke verantwoordelijkheden hebben om al het mogelijke te doen om ervoor te zorgen dat de tragedie van oorlog onmiddellijk ophoudt, en wij vragen alle mensen van goede wil om ons verzoek te steunen.

In het bijzonder verwerpen wij elk gebruik van religie en de naam van God om geweld te rechtvaardigen. Wij geloven dat authentieke interreligieuze dialoog, verre van een oorzaak van syncretisme en verwarring, essentieel is voor het samenleven van volkeren met verschillende tradities en culturen. Met het oog op de 60ste verjaardag van de verklaring Nostra Aetate[610] sporen wij alle mannen en vrouwen van goede wil aan om samen te werken aan een rechtvaardigere en meer solidaire wereld en om zorg te dragen voor de schepping, die ons door God is toevertrouwd. Alleen op die manier kan de menselijke familie onverschilligheid, machtswellust, hebzucht en vreemdelingenhaat overwinnen.

Hoewel we ernstig verontrust zijn over de huidige internationale situatie, verliezen we de hoop niet. God zal de mensheid niet in de steek laten. De Vader heeft zijn eniggeboren Zoon gezonden om ons te redden, en de Zoon van God, onze Heer Jezus Christus, heeft ons de Heilige Geest geschonken om ons deelgenoot te maken van zijn goddelijk leven en de heiligheid van de menselijke persoon te bewaren en te beschermen. Door de Heilige Geest weten en ervaren we dat God met ons is.

Daarom vertrouwen wij in ons gebed elke mens aan God toe, in het bijzonder degenen die in nood verkeren, die honger lijden, eenzaam zijn of ziek zijn. Wij roepen voor elk lid van de menselijke familie alle genade en zegeningen af, opdat "hun hart bemoedigd wordt, terwijl zij in liefde met elkaar verbonden zijn, om alle rijkdom van zeker begrip en kennis van het mysterie van God te hebben", die onze Heer Jezus Christus is (Kol. 2, 2)[b:Kol. 2, 2].

Vanuit de Phanar, 29 november 2025