Laat ons bruggen bouwen van broederschap en vrede

Mijnheer de president,
Geachte autoriteiten,
Leden van het diplomatieke corps,
Dames en heren,

Hartelijk dank voor uw vriendelijke welkom! Ik ben verheugd dat ik de apostolische reizen van mijn pontificaat kan beginnen met een bezoek aan uw land, want dit land is onlosmakelijk verbonden met de oorsprong van het christendom en nodigt vandaag de kinderen van Abraham en de hele mensheid uit tot een broederschap die verschillen erkent en waardeert.

De natuurlijke schoonheid van uw land spoort ons aan om Gods schepping te beschermen. Bovendien herinnert de culturele, artistieke en spirituele rijkdom van de plaatsen waar u woont ons eraan dat wanneer verschillende generaties, tradities en ideeën samenkomen, er grote beschavingen ontstaan waarin ontwikkeling en wijsheid tot een eenheid worden gesmeed. Enerzijds is het waar dat de menselijke geschiedenis eeuwen van conflicten achter zich heeft en dat de wereld om ons heen nog steeds wordt gedestabiliseerd door ambities en keuzes die gerechtigheid en vrede met voeten treden. Tegelijkertijd is het, wanneer we met uitdagingen worden geconfronteerd, zowel een geschenk als een verantwoordelijkheid om een volk te zijn met zo'n groot verleden.

Het beeld van de brug over de Dardanellen, gekozen als logo voor mijn reis, drukt op welsprekende wijze de bijzondere rol van uw land uit. U neemt een belangrijke plaats in, zowel in het heden als in de toekomst van het Middellandse Zeegebied en de hele wereld, vooral door uw interne diversiteit te waarderen. Nog voordat deze brug Azië met Europa en het Oosten met het Westen verbindt, verbindt zij Turkije met zichzelf. Zij verbindt verschillende delen van het land en maakt het als het ware van binnenuit tot een "kruispunt van gevoeligheden". In een dergelijk geval zou uniformiteit een verarming zijn. Een samenleving is immers levendig als ze pluralistisch is, want wat haar tot een burgermaatschappij maakt, zijn de bruggen die haar bevolking met elkaar verbinden. Vandaag de dag worden menselijke gemeenschappen echter steeds meer gepolariseerd en verscheurd door extreme standpunten die hen fragmenteren.

Ik verzeker u graag dat christenen een positieve bijdrage willen leveren aan de eenheid van uw land. Zij maken deel uit van en voelen zich verbonden met de Turkse identiteit, die hoog in aanzien stond bij Johannes XXIII, die u zich herinnert als de 'Turkse paus' vanwege de diepe vriendschap die hem altijd met uw volk verbond. Hij was van 1935 tot 1945 administrateur van het Latijnse vicariaat van Istanbul en apostolisch afgevaardigde in Turkije en Griekenland, en werkte onvermoeibaar om ervoor te zorgen dat katholieken zich niet zouden uitsluiten van de voortdurende ontwikkeling van uw nieuwe republiek. Hij schreef in die jaren dat hier in dit land "wij, Latijnse katholieken van Istanbul, en katholieken van andere ritussen, Armeniërs, Grieken, Chaldeeërs, Syriërs enz., een bescheiden minderheid zijn die leeft aan de oppervlakte van een uitgestrekte wereld waarmee we slechts beperkt contact hebben. We willen ons graag onderscheiden van degenen die ons geloof niet belijden: onze orthodoxe broeders, protestanten, joden, moslims, gelovigen en niet-gelovigen van andere religies... Het lijkt logisch dat iedereen zich met zijn eigen zaken, zijn eigen familie of nationale tradities bezighoudt, binnen de beperkte kring van zijn eigen gemeenschap... Mijn beste broeders en zusters, mijn beste kinderen, ik moet u zeggen dat dit in het licht van het evangelie en de katholieke principes een valse logica is. Sindsdien is er ongetwijfeld grote vooruitgang geboekt binnen de Kerk en in uw samenleving, maar deze woorden klinken nog steeds sterk door in onze tijd en blijven een inspiratiebron voor een meer evangelische en authentieke manier van denken, die paus Franciscus de "cultuur van de ontmoeting" noemde.

Vanuit het hart van het Middellandse Zeegebied verzette mijn eerbiedwaardige voorganger zich tegen de "globalisering van de onverschilligheid" door ons uit te nodigen om de pijn van anderen te voelen en te luisteren naar de roep van de armen en van de aarde. Hij moedigde ons zo aan tot medelevend handelen, dat een weerspiegeling is van de ene God die barmhartig en medelevend is, "langzaam tot toorn en rijk aan goedertierenheid" (Ps. 103, 8)[b:Ps. 103, 8]. Het beeld van uw grote brug is in dit opzicht ook nuttig, want God heeft, door zich te openbaren, een brug geslagen tussen hemel en aarde. Hij deed dit opdat onze harten zouden veranderen en zoals het zijne zouden worden. Het is een enorme hangbrug, die bijna de wetten van de fysica tart. Evenzo heeft liefde, naast haar intieme en persoonlijke aspecten, ook een zichtbare en openbare dimensie.

Bovendien dagen gerechtigheid en barmhartigheid de mentaliteit van "macht is recht" uit en durven ze te vragen dat mededogen en solidariteit worden beschouwd als de authentieke criteria voor ontwikkeling. Om deze reden is het in een samenleving als die hier in Turkije, waar religie een zichtbare rol speelt, essentieel om de waardigheid en vrijheid van alle kinderen van God te eerbiedigen, zowel mannen als vrouwen, landgenoten als buitenlanders, armen als rijken. Wij zijn allemaal kinderen van God, en dat heeft persoonlijke, sociale en politieke implicaties. Zij die een hart hebben dat zich onderwerpt aan de wil van God, bevorderen altijd het algemeen welzijn en respect voor iedereen. Vandaag de dag is dit een grote uitdaging, die het lokale beleid en de internationale betrekkingen moet hervormen, vooral in het licht van technologische ontwikkelingen die anders het onrecht zouden kunnen verergeren in plaats van te helpen het te overwinnen. Zelfs kunstmatige intelligentie reproduceert slechts onze eigen voorkeuren en versnelt processen die, bij nader inzien, niet het werk zijn van machines, maar van de mensheid zelf. Laten we daarom samenwerken om het traject van ontwikkeling te veranderen en de schade te herstellen die al is aangericht aan de eenheid van onze menselijke familie.

Dames en heren, ik noemde zojuist de menselijke familie. Deze metafoor nodigt ons uit om een verband te leggen – nogmaals, een brug – tussen ons gemeenschappelijke lot en de ervaringen van elk individu. Voor ieder van ons was het gezin immers de eerste kern van het sociale leven, waarin we hebben geleerd dat er zonder de "ander" geen "ik" bestaat. Meer dan in andere landen blijft het gezin in de Turkse cultuur van groot belang, en er is geen gebrek aan initiatieven om de centrale rol ervan te ondersteunen. De houding die essentieel is voor het samenleven, plus de eerste en fundamentele gevoeligheid voor het algemeen welzijn, rijpen immers juist binnen het gezin. Natuurlijk kan elk gezin zich ook in zichzelf terugtrekken, vijandigheid kweken of sommige van zijn leden beletten zich te uiten, waardoor de ontwikkeling van hun talenten wordt belemmerd. Toch krijgen mensen geen grotere kansen of meer geluk door een individualistische cultuur, noch door minachting te tonen voor het huwelijk of openheid voor het leven te mijden.

Bovendien zijn consumptiemaatschappijen misleidend omdat eenzaamheid een business wordt. We moeten hierop reageren met een cultuur die affectie en persoonlijke verbondenheid waardeert. Want alleen samen kunnen we ons authentieke zelf worden. Alleen door liefde wordt ons innerlijk leven diepgaand en onze identiteit sterk. Wie fundamentele menselijke banden minacht en niet leert omgaan met zijn beperkingen en kwetsbaarheid, wordt gemakkelijker intolerant en niet in staat om met onze complexe wereld om te gaan. Tegelijkertijd komen de waarde van de echtelijke liefde en de bijdrage van vrouwen op een heel specifieke manier tot uiting in het gezinsleven. Vooral vrouwen stellen zich door hun studies en actieve deelname aan het beroeps-, culturele en politieke leven steeds meer ten dienste van uw land en de positieve invloed daarvan op het internationale toneel. We moeten dan ook grote waarde hechten aan de belangrijke initiatieven op dit gebied, die het gezin en de bijdrage van vrouwen aan de volle ontplooiing van het sociale leven ondersteunen.

Mijnheer de president, moge Turkije een bron van stabiliteit en toenadering tussen volkeren zijn, ten dienste van een rechtvaardige en duurzame vrede. De bezoeken aan Turkije van vier pausen – Paulus VI in 1967, Johannes Paulus II in 1979, Benedictus XVI in 2006 en Franciscus in 2014 – tonen aan dat de Heilige Stoel niet alleen goede betrekkingen onderhoudt met de Republiek Turkije, maar ook wil samenwerken aan de opbouw van een betere wereld met de bijdrage van dit land, dat een brug vormt tussen Oost en West, tussen Azië en Europa, en een kruispunt is van culturen en religies. De bijzondere gelegenheid van mijn eigen bezoek, de 1700ste verjaardag van het Concilie van Nicea, spreekt tot ons van ontmoeting en dialoog, net als het feit dat de eerste acht oecumenische concilies werden gehouden in het gebied van het huidige Turkije.

Vandaag de dag hebben we meer dan ooit behoefte aan mensen die de dialoog bevorderen en deze met vaste wil en geduldige vastberadenheid in praktijk brengen. In de nasleep van de tragedies van twee wereldoorlogen, die hebben geleid tot de oprichting van grote internationale organisaties, maken we nu een fase door die wordt gekenmerkt door een verhoogd niveau van conflicten op mondiaal niveau, aangewakkerd door de heersende strategieën van economische en militaire macht. Dit maakt mogelijk wat paus Franciscus "een derde wereldoorlog die stukje bij beetje wordt uitgevochten" noemde. We mogen hier op geen enkele manier aan toegeven! De toekomst van de mensheid staat op het spel. De energie en middelen die door deze destructieve dynamiek worden opgeslokt, worden afgeleid van de echte uitdagingen waar de menselijke familie vandaag de dag samen voor zou moeten staan, namelijk vrede, de strijd tegen honger en armoede, gezondheid en onderwijs, en de bescherming van de schepping.

De Heilige Stoel wil, met alleen haar spirituele en morele kracht, samenwerken met alle naties die de integrale ontwikkeling van elke persoon ter harte gaat. Laten we dan samen wandelen, in waarheid en vriendschap, in nederige vertrouwen op de hulp van God.

Dank u.