De christelijke zorg voor de bescherming van de waardigheid van de menselijke persoon die geschapen is naar het beeld en de gelijkenis van God

Eminenties,
beminde broeders in het episcopaat,
beste vrienden:

Ik ben dankbaar voor de gelegenheid u te mogen toespreken terwijl u samenkomt onder auspiciën van de Pauselijke Raad Cor Unum in dit Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk.

Allereerst wil ik kardinaal Robert Sarah bedanken voor de hartelijke woorden die hij namens u tot mij heeft gericht. Ook wil ik mijn diepe dankbaarheid uitdrukken aan u, en daarmee aan de miljoenen katholieke vrijwilligers die met trouw en edelmoedigheid bijdragen aan de caritatieve zending van de Kerk in de wereld. In deze tijd, die wordt gekenmerkt door crisis en onzekerheid, is uw inzet een bron van vertrouwen, want zij toont dat het goede werkelijk bestaat en groeit midden onder ons. Het geloof van alle katholieken wordt ongetwijfeld versterkt door het zien van al het goede dat wordt gedaan in de naam van Christus (Filemon 6)[[b:Filemon 6]].

Voor christenen is vrijwilligerswerk niet slechts een uitdrukking van goede wil; het is gegrond in de persoonlijke ervaring van Christus. Hij was de eerste die de mensheid heeft gediend en die vrijwillig zijn leven heeft gegeven voor het welzijn van allen. Die gave was niet gebaseerd op onze verdiensten. Daaruit leren wij dat God zichzelf aan ons schenkt. Bovendien: Deus caritas est[715] — God is liefde, om een zin te citeren uit de eerste brief van Johannes (1 Joh 4,8)[b:1 Joh 4,8], die ik heb gekozen als titel van mijn eerste encycliek. De ervaring van Gods edelmoedige liefde daagt ons uit en bevrijdt ons om dezelfde houding aan te nemen tegenover onze broeders en zusters: “Voor niets hebt gij ontvangen, voor niets moet gij geven” (Mt. 10,8)[b:Mt. 10,8]. Dat ervaren wij vooral in de Eucharistie, wanneer de Zoon van God, in het breken van het brood, de verticale dimensie van zijn goddelijke gave verbindt met de horizontale dimensie van onze dienst aan de broeders en zusters.

De genade van Christus helpt ons in onszelf het diep menselijke verlangen naar solidariteit en de fundamentele roeping tot liefde te ontdekken. Zijn genade vervolmaakt, versterkt en verheft die roeping, en stelt ons in staat om anderen te dienen zonder beloning, voldoening of enig voordeel. Hier zien wij iets van de grootheid van de menselijke roeping om anderen te dienen met dezelfde vrijheid en edelmoedigheid die God zelf kenmerken. Zo worden wij zichtbare instrumenten van zijn liefde in een wereld die nog steeds diep verlangt naar die liefde, te midden van de armoede, de eenzaamheid, de uitsluiting en de onwetendheid die wij om ons heen zien.

Het is waar dat het werk van katholieke vrijwilligers niet in staat is aan al deze noden te beantwoorden, maar dat mag ons niet ontmoedigen. Evenmin moeten wij ons laten verleiden door ideologieën die de wereld willen veranderen volgens een louter menselijke visie. Het weinige dat wij kunnen doen om de menselijke nood te verlichten, kan worden gezien als het goede zaad dat ontkiemt en veel vruchten zal dragen. Het is een teken van de aanwezigheid en de liefde van Christus, die – zoals de boom in het Evangelie – groeit om schaduw, bescherming en kracht te bieden aan allen die het nodig hebben.

Dat is de aard van het getuigenis dat u, in alle nederigheid en overtuiging, biedt aan de burgerlijke samenleving. Hoewel het tot de plicht van het openbaar gezag behoort om deze bijdrage te erkennen en te waarderen zonder haar te vervormen, bestaat uw taak als christenen erin actief deel te nemen aan het maatschappelijk leven, met het streven het steeds menselijker te maken en steeds meer te kenmerken door ware vrijheid, rechtvaardigheid en solidariteit.

Onze ontmoeting van vandaag vindt plaats op de liturgische gedachtenis van de heilige Martinus van Tours. Vaak wordt hij afgebeeld terwijl hij zijn mantel deelt met een arme; Martinus is een toonbeeld van naastenliefde geworden in heel Europa en feitelijk in de hele wereld. Tegenwoordig is het vrijwilligerswerk als dienst van naastenliefde een universeel erkend onderdeel van onze moderne cultuur. Toch blijven de wortels ervan zichtbaar in de specifieke christelijke zorg voor de bescherming, zonder enig onderscheid, van de waardigheid van de menselijke persoon, die geschapen is naar het beeld en de gelijkenis van God. Wanneer deze geestelijke wortels worden ontkend of verduisterd, en de maatstaven van onze samenwerking louter utilitair worden, loopt het meest wezenlijke in de dienst die u verricht het risico verloren te gaan — tot schade van de samenleving als geheel.

Beste vrienden, ik wil besluiten met een aansporing aan de jongeren om in het vrijwilligerswerk een weg te ontdekken om hun belangeloze liefde te laten groeien, die aan het leven zijn diepste betekenis geeft. Jongeren reageren spontaan op de roeping tot liefde. Laten wij hun helpen te luisteren naar Christus, die in hun hart zijn stem laat horen en hen tot zich trekt. Wij moeten niet bang zijn hun een radicale uitdaging voor te houden die het leven verandert, en hun te helpen begrijpen dat onze harten gemaakt zijn om lief te hebben en bemind te worden. In de gave van onszelf beleven wij het leven in zijn volle rijkdom.

Met deze gevoelens hernieuw ik mijn dank aan u allen en aan allen die u vertegenwoordigt. Ik bid God dat Hij waakt over uw vele werken van dienstbaarheid en dat Hij ze steeds rijker maakt aan geestelijke vruchten, tot welzijn van de Kerk en van de hele wereld. Aan u en uw vrijwilligers verleen ik van harte mijn Apostolische Zegen.