La Cerimonia

Aan onze geëerde broeder Kardinaal Amleto Giovanni Cicognani, staatssecretaris.

De plechtigheid die de hoogwaardige kardinaal-aartsbisschop van Florence heeft uitgeroepen in die historische stad ter gelegenheid van de zevende eeuwherdenking van de geboorte van Dante Alighieri[d:567], vraagt van Ons een bijzonder teken, vanwege het religieuze gewicht dat zij draagt binnen het geheel van de Dante-vieringen in dit jubeljaar.

Daar wij dus geestelijk bij de heilige plechtigheid aanwezig wensen te zijn, willen wij dat U, Zeer Geachte Kardinaal, daaraan deelneemt als Onze bijzondere Afgezant, om aan die edele vergadering van persoonlijkheden uit het kerkelijk, burgerlijk en cultureel leven van Italië de uitdrukking over te brengen van Ons welgevallen, Onze welwillendheid en Onze goede wensen. Tevens vertrouwen wij u een symbolisch geschenk toe, dat in de toekomst aan deze betekenisvolle gebeurtenis zal herinneren, en dat in het “schone San Giovanni”, waar Dante het Doopsel ontving en christen werd, een onderpand moge zijn van de lof die de gehele Kerk, in Onze nederige persoon, met ontroerde trots brengt aan de verheven dichter van de Divina Commedia[1076] NvdV: de paus schonk een...NvdV: de paus schonk een gouden lauwerkrans met het gouden monogram van Christus.

En terecht. Want Dante Alighieri heeft met het onvergelijkelijke getuigenis van zijn werk in heel bijzondere zin eer gebracht aan zijn Doopsel. In de geleidelijke verruiming van de horizon van zijn poëtische visie, die hem er steeds meer toe bracht om in een machtige en zekere synthese het gehele veld van de schepping en van het menselijk leven te omvatten, gezien onder de blik van God, heeft hij de plechtige opdracht van het Doopsel beleefd, door zijn inspanning om trouw te zijn aan de samenhang van denken en leven in het licht van de theologische deugden, die op verheven wijze gevierd worden in de drie boekdelen. Met zijn moeizame arbeid, gedragen door een verheven bezieling van poëzie, heeft hij aan de mensheid de boodschap willen toevertrouwen van een diep innerlijk herstel, dat van het gevaar van een negatieve ervaring uitkomt bij het definitieve bezit van de ene en drie-ene God, volgens het traject van zijn poëtische reis door het hiernamaals.

Bij Dante wordt het artistieke meesterschap een strenge, maar bemoedigende levensles. In Dante overstijgt de cultuur, die hij in haar geheel beheerst in de breedte en de eenheid van alle wetenschappen van zijn tijd, de schijnbare tegenstellingen in een hogere geloofsvisie, die hem doet zien dat de schepping een eeuwige gedachte van liefde is: “'k Zag in zijn diepte, hoe daar is verenigd, / als tot 'n boek door liefde saamgebundeld, / wat wijd in 't rond verspreid ligt door de wereld” Par., XXXIII, 85-87[[1076]]. Bij Dante smelt de visuele kracht van de verbeelding, de doorleefde ervaring van het menselijke in zijn concrete spontaniteit — vandaar de titel Komedie die hij aan zijn grootste werk gaf —, het transfigurerende en stralende gevoel voor schoonheid, de rijkdom van de lexicale en syntactische expressie, waardoor hij de vader van de Italiaanse taal wordt genoemd, alles samen in een machtige drang naar geloof, hoop en liefde. Alles is gericht op een vaste bovennatuurlijke bestemming, zodat de dichter, in het licht van God, “gelooft in de hoogste waarden van de geest zoals wij in de zon geloven” L. Pietrobono, Enc. Catt. IV,...L. Pietrobono, Enc. Catt. IV, 1209, en het menselijk handelen beoordeelt volgens de onveranderlijke morele regels die door de katholieke leer zijn voorgeschreven. En het gehele bouwwerk van de Kerk, met haar Heiligen, haar riten en haar Sacramenten, ademt en leeft in de bladzijden van het gedicht, dat wordt verrijkt met een tedere en tegelijk mannelijke toon van mariale devotie.

Iedereen ziet de geestelijke waarde van dit getuigenis, dat ons ook vandaag nog van de grote Alighieri toekomt. Wij spreken dan ook de wens uit dat de religieuze viering, waarin U, Zeer Geachte Kardinaal, Onze gevoelens van bewondering zult overbrengen, moge bijdragen tot het versterken van het geloof in de ziel van de mensen van onze tijd. En dat zij vooral voor de mensen van cultuur en kunst een aansporing en uitnodiging moge zijn om dit geloof te verdiepen, zijn geopenbaarde bronnen steeds beter te leren kennen en het bewust te beleven in zijn verheven opdrachten, die de vrije geestelijke waardigheid van de mens niet vernederen, maar integendeel waarborgen en verheffen, en haar vleugels geven voor de verheven en onvergankelijke uitingen van de verheven geest.

Aan allen die aanwezig zijn, betuigen wij Onze hartelijke instemming, in het bijzonder aan Zijne Eminentie kardinaal Ermenegildo Florit, aan Onze eerbiedwaardige broeders in het bisschopsambt, evenals aan de burgerlijke autoriteiten, de geleerden en kunstenaars, de geestelijkheid en het volk van Florence. Met heel ons hart verlenen wij intussen Onze Apostolische Zegen, als onderpand van bijzondere hemelse gunsten voor het gehele aartsbisdom Florence.

Uit het Apostolisch Paleis in het Vaticaan, 5 november 1965, het derde van Ons Pontificaat.
PAULUS PP. VI