Ondeugden en deugden. 18. - De Hoop

Noot van de Vaticaanse website: De volgende tekst bevat delen die niet zijn voorgelezen, maar wel als zodanig moeten worden beschouwd.

Beste broeders en zusters!

In de laatste catechese begonnen we na te denken over de goddelijke deugden. Er zijn er drie: geloof, hoop en naastenliefde. De vorige keer hebben we nagedacht over geloof[9260]. Nu is het de beurt aan de hoop. "Hoop is de goddelijke deugd waardoor we verlangen naar het koninkrijk van de hemel en het eeuwige leven als ons geluk, waarbij we ons vertrouwen stellen in de beloften van Christus en niet vertrouwen op onze eigen kracht, maar op de hulp van de genade van de Heilige Geest". Catechismus van de Katholieke Kerk, 1817[1|1817] Deze woorden bevestigen dat hoop het antwoord is dat ons hart wordt geboden wanneer de absolute vraag in ons opkomt: "Wat zal er van mij worden? Wat is het doel van de reis? Wat is de bestemming van de wereld?".

We beseffen allemaal dat een negatief antwoord op deze vragen verdriet veroorzaakt. Als er geen betekenis is voor de levensreis, als er niets is aan het begin en aan het einde, dan vragen we ons af waarom we in hemelsnaam zouden lopen: de wanhoop van de mens, het gevoel dat alles zinloos is, komt hieruit voort. En velen zullen in opstand komen: "Ik streefde ernaar deugdzaam te zijn, verstandig, rechtvaardig, sterk, gematigd. Ik was een man of vrouw van geloof. Wat was het nut van mijn strijd, als alles hier eindigt?". Als hoop ontbreekt, lopen de andere deugden het risico af te brokkelen en in as te veranderen. Als er geen betrouwbare morgen zou zijn, geen heldere horizon, dan zou je alleen maar kunnen concluderen dat de deugd een vergeefse inspanning is. "Alleen als de toekomst vaststaat als een positieve realiteit, wordt het mogelijk om ook het heden te leven", zei Benedictus XVI Spe Salvi, 2[2067|2]

Christenen hebben geen hoop door hun eigen verdienste. Als ze in de toekomst geloven, dan is dat omdat Christus stierf en opstond en ons zijn Geest gaf. "De verlossing wordt ons aangeboden in de zin dat we hoop hebben gekregen, betrouwbare hoop, op grond waarvan we ons heden tegemoet kunnen treden". Spe Salvi, 1[2067|1] In deze zin zeggen we opnieuw dat hoop een goddelijke deugd is: ze komt niet van onszelf. Het is geen eigenwijsheid waarvan we onszelf willen overtuigen, maar eerder een geschenk dat rechtstreeks van God komt.

De apostel Paulus presenteert de nieuwe logica van de christelijke ervaring aan de vele twijfelende christenen die niet volledig wedergeboren zijn tot hoop: "Als Christus niet is opgewekt, is uw geloof zinloos en bent u nog steeds in uw zonden. Dan zijn ook zij, die in Christus ontslapen zijn, verloren gegaan. Als wij alleen voor dit leven op Christus hebben gehoopt, zijn wij van alle mensen het meest beklagenswaardig" 1 Kor. 15, 17-19[b:1 Kor. 15, 17-19]. Het is alsof hij had gezegd: als je gelooft in de opstanding van Christus, dan weet je met zekerheid dat geen nederlaag en geen dood voor eeuwig is. Maar als je niet gelooft in de opstanding van Christus, dan wordt alles leeg, zelfs de prediking van de apostelen.

Hoop is een deugd waartegen we vaak zondigen: in onze slechte nostalgie, in onze melancholie, wanneer we denken dat het geluk van het verleden voor altijd begraven is. We zondigen tegen de hoop als we moedeloos worden van onze zonden en vergeten dat God genadig is en groter dan ons hart. En laten we dit niet vergeten, broeders en zusters: God vergeeft alles, God vergeeft altijd. Wij zijn degenen die moe worden van het vragen om vergeving. Maar laten we deze waarheid niet vergeten: God vergeeft alles, God vergeeft altijd. We zondigen tegen de hoop als we moedeloos worden over onze zonden; we zondigen tegen de hoop als de herfst in ons de lente tenietdoet; als Gods liefde ophoudt een eeuwig vuur te zijn en we niet de moed hebben om beslissingen te nemen die ons een leven lang verbinden.

De wereld van vandaag heeft deze christelijke deugd hard nodig! De wereld heeft hoop nodig, net zoals ze veel geduld nodig heeft, een deugd die hand in hand gaat met hoop. Geduldige mensen zijn wevers van goedheid. Ze verlangen koppig naar vrede, en ook al zijn sommigen van hen haastig en willen ze alles meteen, geduld is in staat om te wachten. Zelfs als om ons heen velen zijn bezweken voor ontgoocheling, zijn zij die geïnspireerd zijn door hoop en geduldig zijn in staat om de donkerste nachten door te komen. Hoop en geduld gaan samen.

Hoop is de deugd van hen die jong van hart zijn; en hier doet leeftijd er niet toe, want er zijn ook ouderen wier ogen gevuld zijn met licht, die voortdurend naar de toekomst streven. Denk aan de twee grote ouderen uit het Evangelie, Simeon en Anna: ze werden het wachten nooit moe en ze zagen het laatste stuk van hun aardse reis gezegend door de ontmoeting met de Messias, die ze herkenden in Jezus, die door zijn ouders naar de Tempel werd gebracht. Wat een genade als het voor ons allemaal zo zou zijn! Als we na een lange pelgrimstocht onze rugzak en stok neerzetten, ons hart zou worden vervuld met een vreugde die we nog nooit hadden gevoeld, en ook wij konden uitroepen: "Heer, laat Uw knecht nu in vrede vertrekken, naar Uw woord; want mijn ogen hebben Uw heil gezien, dat Gij bereid hebt voor alle volken, een licht tot openbaring voor de heidenen en tot heerlijkheid voor Uw volk Israël". Lc. 2, 29-32[b:Lc. 2, 29-32].

Broeders en zusters, laten we doorgaan en vragen om de genade om hoop te hebben, hoop met geduld. Altijd op weg naar die definitieve ontmoeting; altijd eraan denkend dat de Heer ons nabij is, dat de dood nooit zal overwinnen. Laten we doorgaan en de Heer vragen om ons deze grote deugd van hoop te geven, vergezeld van geduld. Dank u wel.