Tot leden van het Heilig College, de Prelatuur en de Curie

Eminentie!

We zijn blij en dankbaar voor de kerstwensen die U, de waardige vertolker van de gevoelens van het Heilig College, de Prelatuur en de Romeinse Curie, tot Ons richt. We aanvaarden ze gaarne, met ontroerende gevoeligheid, altijd bewust van de geringheid van Onze Persoon, die ze niet op Zichzelf betrekt, maar op Zijn apostolisch ambt, en dus op de Kerk en op Christus, aan wie omnis honor et gloria toekomt; en die daarom des te meer de goedheid waardeert die ze ingeeft, en de transcendente intentie waarop zij zich richten. Gaarne, zeggen we, omdat ze getuigen van de goedheid van de harten waaruit ze voortkomen; gaarne, omdat ze Ons troosten met een blijk van instemming, trouw en medewerking, die We niet liever, niet waardevoller, niet vruchtbaarder zouden kunnen wensen, voor het zware en complexe ambt dat aan Ons is toevertrouwd; ook gaarne, omdat deze wensen blijk geven van begrip voor welk moment degenen die de Heilige Stoel van hun diensten voorzien, hebben beleefd en zich voorbereiden te beleven, en welke nieuwe taken de gebruikelijke en trouwe, maar misschien moeilijkere, werkzaamheid te wachten staan; en ten slotte gaarne, omdat de hoffelijke uitdrukkingen die we zojuist hebben gehoord, Ons een waarborg zijn voor deze hernieuwde inzet, en niet alleen van tijd en werk, maar ook van geestelijke gemeenschap van naastenliefde en gebed. Dergelijke wensen, vol betekenis en waarde, wensen die beloften zijn, wensen die bekleed zijn met bovennatuurlijke goedheid en doeltreffendheid, kunnen Ons niet anders dan zeer welgevallig zijn. Daarom aanvaarden We ze van harte en beantwoorden We ze van harte. De heilige feestdag van Kerstmis, die de aanleiding ervoor is, biedt ook Ons een overvloed aan gevoelens en zegeningen, die ook Wij devoot en hartelijk uitstorten over U, Kardinaal, over het Heilig College en over alle waardige personen, aanwezigen en afwezigen, die zich bij deze uitwisseling van wensen aansluiten.

De kardinaal spreekt Ons ook over de afgelopen gebeurtenissen. We zouden, onder andere, die moeten herinneren die betrekking hebben op het Heilig College, zoals de creatie van nieuwe kardinalen, van wie sommigen gekozen werden met een ruimer criterium dan het gebruikelijke, om de representativiteit van het Heilig College zelf te vergroten; en dan kunnen we de verliezen die het College tijdelijk heeft geleden niet vergeten met de vrome dood van enkele kardinalen, zeer waardig om herdacht te worden, zoals de kardinalen Gerlier, Micara, Onze Vicaris voor het bisdom Rome, Meyer, Fossati, Bevilacqua: dit zijn personen aan wie We Onze dankbare en toegewijde herinnering en Ons vrome smeekgebed verschuldigd zijn.

En ook andere gebeurtenissen verdienen een bijzondere vermelding: Onze reis naar Pisa[3422] voor het nationale eucharistisch congres, die werd gevolgd door Onze encycliek Mysterium Fidei[392]. En dan de andere reis, waar U, Kardinaal, aan refereerde, die werkelijk uniek was in elk opzicht, en die Ons de gelegenheid bood een boodschap van bemoediging en vrede te brengen aan de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York[d:7], op 4 oktober jl.[277]. U, met andere Eminente Collega's die waren gekozen om de universaliteit van de Kerk in hen te weerspiegelen, stond Ons terzijde, en U deed er goed aan om van een dergelijke gebeurtenis een getuigenis te geven die haar belang waardig is. We zwijgen, nog steeds over het onderwerp reizen, over de reizen die door Onze Legaten, de kardinalen Antoniutti en Cento, werden gemaakt, de ene naar Manilla, de andere naar Fatima. Veel en zo mooie dingen zouden kunnen worden gezegd; zoals eveneens een vermelding verdient de reis van Onze Kardinaal-staatssecretaris, kardinaal Cicognani, naar Florence in november, om de eeuwviering van de geboorte van Dante[d:567] te herdenken; vijfhonderd Concilievaders namen deel aan de plechtige herdenking, die in Onze naam het monogram van Christus op het doopvont aanbracht waar Dante christen werd: en We willen niet nalaten het geschenk van een gouden kruis te benadrukken, dat op het graf van de dichter in Ravenna werd geplaatst, dat tot nu toe verstoken was van een dergelijk teken van godsdienst en hoop. Dante verdiende dergelijke tekenen van Onze bewondering en van Onze verering. We zullen zelfs zeggen dat zijn nagedachtenis een ander teken zal ontvangen dat haar levend en bloeiend zal houden: We zullen binnenkort een Motu proprio[8248] publiceren, waarmee We voorzien in de instelling, op Onze kosten, van een leerstoel voor Dante-filologie aan de Katholieke Universiteit van het Heilig Hart. Maar de lijst van memorabele feiten van het afgelopen jaar zou nog niet ten einde zijn; we laten hem onvolledig om Onze gedachten kort te richten op het feit dat ze allen overtreft, namelijk de vierde en laatste sessie van het Oecumenisch Concilie[d:4], waaraan ook U, Kardinaal, in uw woorden uw aandacht hebt gewijd.

U heeft Ons de uiterlijke gang van zaken sober maar precies geschetst; en dat zou voldoende zijn om ons uit te dagen tot commentaren, tot overwegingen, tot vergelijkingen, tot innerlijke verkenningen, tot oordelen, die, nu het grote conciliaire moment is afgelopen, we in Onze geest voelen opkomen; maar dit is niet het moment om stil te staan bij zo'n aantrekkelijke en complexe overweging. Wat de Voorzienigheid Ons heeft toegestaan te vieren, zal zijn oordeel en zijn geschiedenis krijgen, en niet zozeer van Ons als wel van bedachtzame geleerden, en van Onze opvolgers. We staan nog te dicht bij het Concilie, dat zojuist is afgelopen, om het te kunnen onderzoeken, hoe summier ook, wat een zekere afstand in perspectief vereist. Het is voor Ons nu voldoende om aan deze illustere vergadering een dubbele observatie aan te bieden.

De eerste heeft betrekking op het absoluut positieve karakter van het Concilie; dat wil zeggen, we zeggen dat het Concilie een zeer regelmatige voortgang heeft gekend. Dat het trouw de criteria en onderwerpen heeft gevolgd, in grote lijnen aangegeven vanaf het moment van bijeenroeping door Onze betreurde en vereerde voorganger Johannes XXIII; dat het werd gekenmerkt door de universele aanwezigheid van de katholieke Hiërarchie, door de ernst en het gewicht van de besproken onderwerpen, door de vrijheid van oordeel en debat, door de liefde, het geloof en de vroomheid, zowel van de Concilievaders als van de ceremonies en de discussies, dat het werd bekroond door de unanimiteit, kan men zeggen, van zijn beraadslagingen en door de leerstellige en normatieve rijkdom van zijn slotdocumenten: het is een nieuwe schat aan voorbeelden, onderrichtingen, decreten, programma's en hoop, die het Concilie aan de Kerk toevertrouwt. De laatste dagen van de oecumenische Synode hebben ons daarvan een verheven bewustzijn gegeven. We moeten de Heer diep dankbaar zijn.

De andere opmerking betreft het veeleisende karakter van de conclusies van het Concilie. Het was geen, en het moest ook geen, transformerend Concilie zijn, zoals sommige externe critici, die niet altijd op de hoogte waren van de aard van de Kerk en de goddelijke essentie van de katholieke godsdienst, hadden gedroomd dat het zou zijn. En evenmin was het radicaal hervormend, zoals andere Concilies, voor andere tijden en voor andere behoeften dan de onze, hebben geprobeerd te zijn; maar vernieuwend, ja, dat was ons Concilie: wat een overvloed aan religieuze leer, wat een schat aan kerkelijke tradities, wat een hoeveelheid geestelijke ervaringen heeft het Concilie, in zekere zin, weer opgegraven en vertaald in termen van buitengewone moderne interesse! En we kunnen eraan toevoegen, wat betreft sommige leerstellige en praktische punten, dat het Concilie ook innovatief was, door met trouwe consistentie uit de authentieke bronnen van de Heilige Schrift en de goede theologie bepaalde criteria en voorschriften af te leiden, die, tot lof van God en ten behoeve van de zending van de Kerk, we nieuw kunnen noemen. Deze erfenis van het Concilie vormt een verplichting. De Kerk heeft, hoewel ze ontdaan is van sommige verouderde en secundaire canonieke normen, nieuwe plichten op zich genomen. Het Concilie heeft geen periode ingeluid van dogmatische en morele onzekerheid, van disciplinaire onverschilligheid, van oppervlakkig religieus irenisme, van organisatorische verslapping. Integendeel, het wilde een periode van grotere vurigheid, van grotere gemeenschapscohesie, van grotere culturele verdieping, van grotere trouw aan het Evangelie, van grotere pastorale naastenliefde, van grotere kerkelijke spiritualiteit inleiden. En als deze gewenste toename van het christelijk leven terecht wordt bevorderd in de geest van vrijheid die eigen is aan de ingezetenen van het koninkrijk Gods, dan geeft dit niemand de autoriteit om zich te onttrekken aan de verplichting om te voldoen aan de eisen van de christelijke roeping, ja, het nodigt ieder uit om deze vordering zich eigen te maken, met een groeiend geweten, met spontane liefde, met persoonlijke trouw, met innerlijke tevredenheid.

Ook Onze Romeinse Curie, verlost van zoveel specifieke taken dankzij de reeds ingezette decentralisatie van nogal wat canonieke functies, zal waarschijnlijk haar kaders niet kunnen inkrimpen: zo talrijk zijn de activiteiten in de Kerk die een centrale samenvloeiing en een uniforme leiding vereisen, en zo talrijk zijn de voorspellingen van nieuwe organisatorische ontwikkelingen die het Concilie zelf heeft gesuggereerd; nieuw werk, nieuwe verantwoordelijkheid, nieuwe opleiding, een nieuwe structuur zullen, ondanks elke goede bedoeling tot vereenvoudiging, zeker andere uitbreidingen en andere verplichtingen met zich meebrengen. En Wij zijn er zeker van dat de Romeinse Curie, zoals zij tot nu toe op uitstekende wijze aan haar verplichtingen heeft voldaan door tegelijkertijd de Apostolische Stoel en de hele katholieke Kerk te dienen, opener en deskundiger gemaakt door de grote ervaring van het Oecumenisch Concilie, en verstandig hervormd naar de behoeften, in staat zal zijn de problemen van de post-conciliaire periode op een geldige manier het hoofd te bieden. En dat niet alleen door nieuwe organisatorische en professionele efficiëntie, maar ook door geestelijke verhevenheid, door met toegenomen vurigheid de deugden te cultiveren die eigen zijn aan haar zending, de liefde en navolging van Christus, de onbaatzuchtige toewijding aan de dienst van de Heilige Stoel en van de hele Kerk, de bekwaamheid van haar eigen ambten en de kennis van de geschiedenis en het leven.
Dat zal, zo God wil, het post-Concilie zijn, voor wiens gelukkige en vruchtbare volheid Onze wensen gelden; Onze wensen voor Kerstmis.

Wat het voor Ons opbouwend en troostend maakt om te weten, en bijna te zien, dat heel de Hiërarchie, teruggekeerd van het Concilie, reeds aan het werk is om het Volk van God de schatten van wijsheid en vroomheid over te dragen, waarmee het Concilie haar heeft verrijkt! Wat een vreugde verschaffen Ons de berichten van de kinderlijke, bijna ongeduldige, wil van de mooie diocesane en parochiale gemeenschappen, van de religieuze families, van de katholieke verenigingen, om het Concilie een daadwerkelijke toepassing te geven!

Wat een vertrouwen ontstaat er in Ons hart bij de gedachte dat het Jubileum, door Ons juist uitgeroepen om in de hele katholieke Kerk de bezielende werking van het Concilie in te gieten, een brede en overwogen ontvangst zal vinden in talloze zielen! Wat een hoop dat deze golf van religieuze vurigheid ook die gelovigen zal bereiken, met wie het Ons, vanwege de hardnekkige tegenstand die in sommige landen nog steeds bestaat, niet gemakkelijk is om vrijelijk te communiceren, en dat het ook hen de vreugde van de katholieke gemeenschap zal brengen! Welk diep en vaderlijk verlangen doet Ons tot slot hopen dat de eer en de vreugde van de verzoening met de Moeder Kerk, door middel van dit bijzondere Jubileum, aan zoveel verre en misleide kinderen ten deel mogen vallen, die door Ons altijd en steeds meer worden herdacht en liefgehad!

En dan rijst er in Ons hart de wens: dat de wereld, ten gevolge van het Concilie, moge groeien in gerechtigheid, welzijn, broederschap en vrede! Laten we deze universele wens van bovennatuurlijke genade en natuurlijke voorspoed, door Ons geheven tot de Heer voor het aanstaande Kerstmis, opdragen; en mogen het Heilig College en heel de Romeinse Curie, moge Ons geliefd bisdom Rome, moge de hele katholieke familie, en moge de hele wereld baat hebben bij de “goedheid en de mensenliefde van God onze Heiland” (Titus 3, 4)[b:Titus 3, 4], in wiens naam Wij aan allen Onze Apostolische Zegen geven.