De Kerk leeft om God te loven en te danken

Beminde broeders en zusters,

Aan het einde van een jaar dat voor de Kerk en voor de wereld buitengewoon rijk aan gebeurtenissen is geweest, en indachtig het gebod van de Apostel: “wandelt ... standvastig in het geloof ... en overvloedig in dankzegging” (Kol. 2,6-7)[b:Kol. 2,6-7], zijn wij vanavond hier samengekomen om een lofzang van dank aan God te verheffen, de Heer van de tijd en van de geschiedenis. Met een diep en geestelijk bewogen gevoel gaan mijn gedachten terug naar twaalf maanden geleden, toen, zoals ook deze avond, de geliefde paus Johannes Paulus II zich voor de laatste maal tot stem van het Volk van God maakte om de Heer te danken voor de talrijke weldaden die aan de Kerk en aan de mensheid waren geschonken. Op dezelfde indrukwekkende plaats van de Vaticaanse basiliek is het nu aan mij gegeven om als het ware uit alle hoeken van de aarde het lied van lof en dankzegging te verzamelen dat tot God opstijgt bij de voltooiing van het jaar 2005 en aan de vooravond van 2006. Ja, het is niet alleen onze plicht, maar ook een behoefte van het hart om Hem te loven en te danken die, eeuwig zijnde, ons in de tijd vergezelt zonder ons ooit te verlaten en die altijd over de mensheid waakt met de trouw van zijn barmhartige liefde.

Men kan wel zeggen dat de Kerk leeft om God te loven en te danken. Zij is zelf, door de eeuwen heen, een “dankzegging”, een trouwe getuige van een liefde die niet sterft, van een liefde die mensen van elke ras en cultuur omvat en op vruchtbare wijze beginselen van waarachtig leven uitzaait. Zoals het Tweede Vaticaans Concilie in herinnering brengt, “bidt en werkt de Kerk tegelijk, opdat de gehele wereld wordt omgevormd tot het Volk van God, het Lichaam van de Heer en de tempel van de Heilige Geest, en opdat in Christus, het hoofd van allen, alle eer en heerlijkheid aan de Schepper en Vader van het heelal wordt gebracht” Lumen Gentium, 17[[617|17]]. Gedragen door de Heilige Geest “zet zij haar pelgrimstocht voort te midden van de vervolgingen van de wereld en de vertroostingen van God” Augustinus, De Civitate Dei, XVIII, 51,2[[857]], en put zij kracht uit de hulp van de Heer. Zo overwint zij met geduld en liefde “de beproevingen en moeilijkheden, zowel innerlijke als uiterlijke”, en openbaart zij “getrouw aan de wereld, ook al is het onder de sluier van tekenen, het mysterie van de Heer, totdat het ten slotte zal stralen in de volheid van het licht” Lumen Gentium, 8[[617|8]]. De Kerk leeft van Christus en met Christus. Hij schenkt haar zijn bruidsliefde en leidt haar door de eeuwen heen; en zij begeleidt, met de overvloed van zijn gaven, de weg van de mens, opdat zij die Christus aannemen het leven zouden hebben en wel in overvloed.

Vanavond stel ik mij allereerst ten dienste van de Kerk van Rome om naar de hemel het gemeenschappelijke lof- en danklied te verheffen. Zij, onze Kerk van Rome, is in de voorbije twaalf maanden bezocht door vele andere Kerken en kerkelijke gemeenschappen, om de dialoog van de waarheid in de liefde, die alle gedoopten verenigt, te verdiepen en samen het verlangen naar de volle communio intenser te beleven. Maar ook vele gelovigen van andere godsdiensten hebben hun hartelijke en broederlijke waardering voor deze Kerk en haar Bisschop willen betuigen, in het besef dat in de serene en respectvolle ontmoeting de ziel schuilt van een gezamenlijke inzet ten dienste van de gehele mensheid. En wat te zeggen van de vele mensen van goede wil, die hun blik op deze Zetel hebben gericht om een vruchtbare dialoog aan te knopen over de grote waarden die betrekking hebben op de waarheid van de mens en van het leven, waarden die verdedigd en bevorderd moeten worden? De Kerk wil altijd gastvrij zijn, in waarheid en in liefde.

Wat de weg van het bisdom Rome betreft, wil ik kort stilstaan bij het diocesane pastorale programma, dat dit jaar zijn aandacht heeft gericht op het gezin en als thema heeft gekozen: “Gezin en christelijke gemeenschap: vorming van de persoon en overdracht van het geloof”. Het gezin heeft altijd in het middelpunt gestaan van de aandacht van mijn eerbiedwaardige Voorgangers, in het bijzonder van Johannes Paulus II, die er talrijke bijdragen aan heeft gewijd. Hij was ervan overtuigd – en hij heeft dit bij herhaling benadrukt – dat de crisis van het gezin een ernstige schade betekent voor onze beschaving zelf. Juist om het belang te onderstrepen van het op het huwelijk gegronde gezin voor het leven van de Kerk en van de samenleving, heb ook ik mijn bijdrage willen leveren door op de avond van 6 juni jongstleden het woord te voeren op het diocesane congres in Sint-Jan van Lateranen. Ik verheug mij erover dat het programma van het bisdom positief verloopt dankzij een wijdvertakte apostolische inzet, die in de parochies, de prefecturen en de verschillende kerkelijke bewegingen wordt ontplooid. Moge de Heer schenken dat de gezamenlijke inspanning leidt tot een authentieke vernieuwing van de christelijke gezinnen. Ik grijp hier de gelegenheid aan om de vertegenwoordigers van de religieuze en burgerlijke gemeenschap van Rome te groeten die bij deze eindejaarsviering aanwezig zijn. In het bijzonder groet ik de Kardinaal-vicaris, de hulpbisschoppen, de priesters, de religieuzen en de gelovige leken die uit verschillende parochies zijn samengekomen; tevens groet ik de burgemeester van de stad en de andere autoriteiten. Ik richt mijn gedachten tot de gehele Romeinse gemeenschap, waarvan de Heer mij heeft geroepen herder te zijn, en ik vernieuw voor allen de uitdrukking van mijn geestelijke nabijheid.

Aan het begin van deze viering hebben wij, verlicht door het Woord van God, samen met geloof het Te Deum gezongen. Talrijk zijn de redenen die onze dankzegging intens maken en haar tot een gemeenschappelijk gebed doen uitgroeien. Terwijl wij de vele gebeurtenissen overwegen die in de loop van de maanden dit jaar hebben getekend dat ten einde loopt, wil ik in het bijzonder hen gedenken die in moeilijkheden verkeren: de armsten en meest verlatenen, allen die de hoop op een gefundeerde zin van hun bestaan hebben verloren, of die onvrijwillig slachtoffer zijn van egoïstische belangen, zonder dat hun instemming of mening wordt gevraagd. Door hun lijden tot het onze te maken, vertrouwen wij hen allen toe aan God, die alles ten goede weet te keren; aan Hem leggen wij ons verlangen voor dat ieders waardigheid als kind van God erkend mag worden. Tot de Heer van het leven bidden wij dat Hij door zijn genade het leed verlicht dat door het kwaad wordt veroorzaakt, en dat Hij onze aardse bestaansweg blijft versterken door ons het Brood en de Wijn van het heil te schenken, tot onderhoud van onze tocht naar het hemelse vaderland.

Terwijl wij afscheid nemen van het jaar dat ten einde loopt en ons op weg begeven naar het nieuwe, voert de liturgie van deze Eerste Vespers ons binnen in het feest van Maria, Moeder van God, de Theotókos. Acht dagen na de geboorte van Jezus vieren wij haar die, “toen de volheid van de tijd gekomen was” (Gal. 4,4)[b:Gal. 4,4], door God werd uitverkoren om de Moeder van de Verlosser te zijn. Moeder is zij die het leven schenkt, maar ook helpt en leert leven. Maria is Moeder, Moeder van Jezus, aan wie zij haar bloed en haar lichaam heeft gegeven. En zij is het die ons het eeuwige Woord van de Vader voorhoudt, dat is gekomen om onder ons te wonen. Wij vragen Maria voor ons ten beste te spreken. Moge haar moederlijke bescherming ons vandaag en altijd begeleiden, opdat Christus ons eens opneemt in zijn heerlijkheid, in de vergadering van de heiligen: Aeterna fac cum sanctis tuis in gloria numerari. Amen!