4. Hopen is graven. Helena, keizerin

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

Welkom allemaal, pelgrims die vanuit vele verschillende plaatsen naar Rome zijn gekomen. In deze stad, die rijk is aan geschiedenis, kunnen we bevestigd worden in geloof, in naastenliefde en in hoop. Vandaag zullen we ons richten op een bepaald aspect van hoop.

Ik wil graag beginnen met een herinnering: toen we kinderen waren, had het een speciale charme om onze handen in de aarde te steken. We herinneren het ons nog, en misschien doen we dat nog steeds: kinderen zien spelen doet ons goed! In de aarde graven, door de harde korst van de wereld heen breken en zien wat eronder zit...

Wat Jezus beschrijft in de gelijkenis van de schat in het veld (Mt. 13, 44)[[b:Mt. 13, 44]] is niet langer een spel voor kinderen, maar de vreugde van de verrassing is hetzelfde. En de Heer zegt ons: dit is het Koninkrijk van God. Of zelfs: zo vinden we het Koninkrijk van God. De hoop wordt weer aangewakkerd als we naar beneden graven en door de korst van de werkelijkheid heen breken en onder de oppervlakte gaan.

Vandaag wil ik in uw aanwezigheid in herinnering roepen dat de leerlingen van Jezus, zodra ze vrij waren om in het openbaar als christenen te leven, begonnen te graven, met name op de plaatsen van zijn passie, dood en opstanding. De traditie in het Oosten en het Westen herinnert Flavia Giulia Helena, de moeder van keizer Constantijn, als de drijvende kracht achter dit onderzoek. Een vrouw die zocht. Een vrouw die graaft. De schat die weer hoop geeft is het leven van Jezus: we moeten in zijn voetsporen treden.

Hoeveel andere dingen zou een keizerin gedaan kunnen hebben! Welke nobele plaatsen zou ze verkozen kunnen hebben boven de buitenwijken van Jeruzalem? Hoeveel genoegens en eerbewijzen aan het hof. Ook wij, zusters en broeders, zouden kunnen rusten op de posities die we hebben verworven en op de rijkdom, groter of kleiner, die ons zekerheid brengt. Dan zouden we de vreugde verliezen die we hadden toen we kinderen waren, dat verlangen om te graven en uit te vinden dat elke dag nieuw maakt. Zoals u weet betekent "uitvinden" "vinden" in het Latijn. Helena’s grote "uitvinding" was het vinden van het Heilig Kruis. Dit is de verborgen schat om alles voor te verkopen! Het kruis van Jezus is de grootste ontdekking van het leven, de waarde die alle waarden verandert.

Helena kon dit begrijpen, misschien wel omdat ze lange tijd haar eigen kruis had gedragen. Ze was niet aan het hof geboren: er wordt gezegd dat ze een herbergierster van nederige afkomst was, op wie de toekomstige keizer Constantius verliefd werd. Hij trouwde met haar, maar voor machtsspelletjes aarzelde hij niet om haar te verstoten en hield haar jarenlang weg bij zijn zoon Constantijn. Toen hij keizer werd, bezorgde Constantijn haar zelf veel pijn en teleurstelling, maar Helena bleef altijd zichzelf: een zoekende vrouw. Ze had besloten christen te worden en deed altijd aan liefdadigheid, waarbij ze nooit het nederige volk vergat waar ze vandaan kwam.

Zulke waardigheid en gewetensgetrouwheid, beste broeders en zusters, veranderen de wereld ook vandaag nog: ze brengen ons dichter bij de schat, zoals het werk van een boer. Het kost moeite om het hart te cultiveren. Het is het moeilijkste werk dat er is. Maar door te graven, vinden we, door onszelf te verlagen, komen we steeds dichter bij deze Heer die zich heeft ontledigd om aan ons gelijk te worden. Zijn kruis ligt onder de korst van onze aarde.

We kunnen trots lopen en zonder nadenken de schat onder onze voeten vertrappen. Als we daarentegen als kinderen worden, zullen we een ander Koninkrijk kennen, een andere kracht. God is altijd onder onze voeten, klaar om ons naar de hoogten te tillen.