Fausto Appetente Die

1 - Godsvrucht en dankbaarheid sporen aan tot viering van Dominicus' eeuwfeest
De gelukkige dag komt nader, waarop voor 700 1 jaar dat schitterend licht van heiligheid, Dominicus, uit dit oord van ellende heenging naar het verblijf der zaligen. Voor ons, die reeds lang tot de vurige vereerders van dien heilige behooren, vooral sedert wij het bestuur aanvaardden over de kerk van Bologna, die zijn assche met godvruchtigen eerbied bewaart, voor ons, zeggen wij, is het een uiterst welkom geluk om van dezen Apostolischen Stoel af het christenvolk tot de plechtige viering van zijn gedachtenis te kunnen aansporen. Dit is niet alleen een voldoening voor onze godsvrucht, maar lijkt ons ook een middel om een grooten plicht van dankbaarheid zoowel jegens den Vader en wetgever als jegens zijn glorievol gezin te vervullen.

2 - Dominicus een man Gods en een man der Kerk
Inderdaad, is hij volkomen een man Gods geweest en in volle waarheid een "Dominicus": evenzeer is hij volkomen geweest een man der Kerk, die in hem een der meest onverwinbare kampioenen van het geloof ziet, terwijl de door hem gestichte orde der predikheeren ten allen tijde een voortreffelijk bolwerk voor de Roomsche Kerk is geweest. Dus niet slechts "tijdens zijn leven heeft" Dominicus den "tempel gestut" (Sir. 50, 1) [b:Sir. 50, 1], maar hij heeft ook gezorgd voor de onafgebroken verdediging er van in de toekomst. Het lijkt dus wel, of het woord door Honorius III bij de goedkeuring der orde gesproken "wij zien in de broeders uwer orde de toekomstige kampvechters voor het geloof en ware fakkels voor de wereld" een profetie geweest is.

3 - Door de prediking aan zijn orde opgelegd blijft Dominicus dit
Iedereen weet het ongetwijfeld: voor de uitbreiding van het rijk Gods heeft Jesus Christus geen ander middel aangewend dan de prediking van het Evangelie, d.w.z. het levend woord van Zijn herauten, die Zijn hemelsche leer alom moesten gaan verspreiden: "onderwijst", zoo sprak Hij "alle volken." (Mt. 28, 19) [b:Mt. 28, 19] "Predikt het Evangelie aan ieder schepsel." (Mc. 16, 15) [b:Mc. 16, 15] zoo is het dan ook aan de prediking der apostelen, vooral aan die van den H. Paulus, later gevolgd door het geregeld onderricht der Vaders en Leeraren, te danken, dat de geest der menschen met het licht der waarheid werd bestraald en dat in hun hart de liefde voor alle deugden ontwaakte. Dit was juist ook het middel, dat Dominicus voor de redding der zielen wilde gebruiken, en zoo stelde hij zich zelf en de zijnen ten doel de vruchten der beschouwing aan anderen mede te deelen. Met dat doel maakte hij tegelijk met den plicht der armoede, der kuischheid en der gehoorzaamheid ook den ijverigen toeleg op de studie der leer en op de prediking der waarheid voor zijn orde tot een heiligen en immer durenden plicht.

4 - Het onderwerp dezer encycliek: de karakteristieke eigenschappen der Dominicaansche prediking
Welnu, daar zijn drie dingen, die als de kenmerkende eigenschappen der Dominicaansche prediking op den voorgrond zijn getreden: een groote degelijkheid in de leer, een volledige en trouwe volgzaamheid ten opzichte van den H. Stoel, en een voorbeeldige godsvrucht jegens de H. Moedermaagd·

1 - Bij Dominicus zelf
Dominicus ontwaarde in zich reeds vroegtijdig de roeping tot het predikambt. Maar alvorens de taak van het prediken op zich te nemen, wijdde hij zich op de universiteit van Palencia met ijver aan de philosophie en theologie, hield zich langen tijd bezig et de bestudeering der HH. Vaders en, onder hun leiding en voorlichting, nam hij den rijkdom der heilige Schrift, vooral van Paulus, als in merg en bloed van zijn persoonlijkheid op.

Zijn kracht als godgeleerde kon men niet lang daarna leeren kennen bij zijn disputen met de ketters. Ondanks al de listen en bedriegerijen, waarmede deze zich ter bestrijding van de leerstukken van het geloof hadden gewapend, wist hij ze toch met bewonderenswaardige krachtsontplooiing te beschamen en te weerleggen. Dit bleek vooral te Toulouse, de stad, die toen ter tijd voor het hoofdkwartier en het brandpunt der ketterijen doorging, de verzamelplaats voor de bekwaamsten onder de tegenstanders.

De geschiedenis verhaalt, hoe hij, met zijn eerste gezellen, mannen, machtig in woord en werk, zegevierend het hoofd bood aan de brutaliteit der ketters, en hoe hij niet alleen een halt toeriep aan hun gewelddadig optreden, maar door zijn welsprekendheid en zijn liefde de harten zoo wist te verteederen, dat hij een overgroot getal tot den schoot der Moederkerk terugbracht.

In dien strijd voor het geloof stond God persoonlijk aan zijn zijde. Eens bijvoorbeeld was hij op het voorstel der ketters ingegaan, dat ieder zijn boek in het vuur zou werpen. En zie, terwijl de andere boeken verbrandden, bleef alleen zijn boek door de vlammen gespaard en ongedeerd. Zoo werd door het krachtig optreden van Dominicus Europa van het gevaar, dat van de ketterij der Albigenzen dreigde, bevrijd.

2 - Bij zijn geestelijke kinderen
Die kostbare schat van degelijke wetenschap moest, zoo wilde hij, ook het sieraad van zijn zonen zijn. Inderdaad, nauwelijks was zijn orde door den Apostolischen Stoel goedgekeurd en had zij voor haar prachtigen naam van "Orde der Predikheeren" de bevestiging ontvangen, of hij begon met de stichting zijner kloosters, en wel zooveel mogelijk in de nabijheid der beroemdste universiteiten. Dit had een tweevoudige bedoeling. Zoo konden zijn zonen gemakkelijker een universeele wetenschappelijke ontwikkeling opdoen, en zoo zou een grooter getal studenten in de . vrije kunsten zich bij deze nieuwe religieuze familie aansluiten.

Op deze wijze droeg de instelling van Dominicus reeds van haar begin af het teeken der geleerdheid als een herkenningsteeken op haar vaan. Het bleef altijd haar eigen werk, haar zending, genezing te brengen voor de verschillende kwalen door de dwaling veroorzaakt, en het licht van het christelijk geloof te verspreiden: want inderdaad, het niet-kennen der waarheid en het aanhangen van verderfelijke meeningen is een der ernstigste gevaren voor de eeuwige zaligheid. Geen wonder dus, dat aller oogen, aller aandacht zich richtte op deze frissche, krachtige uiting van apostolaat, die tot aanbeveling had zoowel het Evangelie en de leer der Vaders waarop zij steunde, als de rijke wetenschappelijke ontwikkeling op alle gebied.

3 - De Dominicaner orde bracht vruchtbaar werkende geleerden voort
Het leek wel, of Gods wijsheid zelf sprak door den mond der Dominicanen, toen onder hen die groote verkondigers en verdedigers der christelijke wijsheid uitblonken: een Hyacinthus uit Polen, een Petrus martelaar, een Vincentius Ferrerius, evenals de geniale en in alle hoogere wetenschappen door en door bedreven mannen als een Albertus de Groote, een Raymundus de Penafort en een Thomas van Aquino. Vooral door dezen laatstgenoemden zoon van Dominicus heeft God waarlijk "Zich gewaardigd Zijn Kerk te verlichten". Ofschoon dus deze orde altijd de hoogste waardeering vond om haar taak als leerares der wereld, heeft zij toch wel haar hoogste glorie verworven, toen de Kerk de leer van Thomas tot haar eigen leer verklaarde en dezen leeraar, reeds door zooveel lofspraken der pausen vereerd, aan de katholieke scholen tot meester en beschermer gaf.

1 - Bij Dominicus zelf
Met dezen vurigen ijver voor het behoud en de verdediging van het geloof ging bij Dominicus hand in hand een volkomen volgzaamheid jegens den Apostolischen Stoel. Zoo weten wij uit de overlevering, dat Dominicus, voor de voeten van Innocentius III neergeknield, zich gewijd heeft aan de verdediging van het pausschap, en dat diezelfde voorganger van ons hem den volgenden nacht in een droom aanschouwde, terwijl hij vol moed den wankelenden bouw der Lateraansche basiliek met zijn schouders ondersteunde.

Nog een ander feit kennen wij uit de geschiedenis. Terwijl Dominicus zijn eerste leerlingen tot de christelijke volmaaktheid vormde, kreeg hij de gedachte, om uit vrome, godsdienstige leeken een soort van heilig keurcorps te vormen, met als dubbel doel: de verdediging van de rechten der Kerk en de krachtige bestrijding der ketterijen. Dit was de oorsprong van de Derde Orde der Dominicanen, die door de verbreiding der praktijk van het volmaakter leven onder de menschen in de wereld bestemd was, de Moederkerk zoowel tot grooten luister als tot krachtige bescherming te strekken.

2 - Bij zijn geestelijke kinderen
Van den vader en wetgever ging deze innige gehechtheid aan den Apostolischen Stoel als een erfenis op zijn zonen over. Telkenmale dan ook als tengevolge van de geestelijke verdwazing der dwalingen de Kerk te lijden kreeg van heftige bewegingen onder het volk of van onrechtvaardige behandeling door de vorsten, vond de Apostolische Stoel in de volgelingen van Dominicus mannen, drie, door de verdediging van waarheid en recht op zich te nemen, hem op den juisten tijd te hulp kwamen om het aanzien van zijn gezag te bewaren. Wie immers kent niet de schitterende diensten op dit gebied bewezen door Dominicus' maagdelijke volgelinge Catharina van Siena? Door Christus' liefde gedrongen wist zij, met te boven komen van ongelooflijke moeilijkheden, den paus over te halen wat niemand voor haar had kunnen bereiken om na een periode van zeventig jaren naar zijn zetel te Rome terug te keeren. Later, toen de Westersche Kerk door een vreeselijk schisma verscheurd werd, wist zij een groot getal geloovigen in trouw en gehoorzaamheid aan den kant van den wettigen paus te houden.

3 - De orde heeft beroemde pausen aan de Kerk geschonken
Bovendien, om van de rest te zwijgen, mag men niet vergeten, dat er vier beroemde pausen uit de orde der Dominicanen zijn geweest. De laatste dezer, de H. Pius V, heeft zich onsterfelijke verdienste verworven voor Christendom en maatschappij. Na door herhaalde krachtige aansporingen een gewapend verbond met de katholieke vorsten gesloten te hebben, bracht hij bij de Echinaden de Turksche troepen een voor altijd beslissende nederlaag toe door de machtige bescherming der maagdelijke Moeder Gods, die hij om deze reden voortaan beval te begroeten met den titel "Hulp der christenen".

1 - Deze blijkt vooral door den ijver voor de verbreiding van het rozenkransgebed
In dit feit ziet men ook duidelijk den derden trek uitkomen, die, zooals wij zeiden, de prediking der Dominicanen kenmerkt, nl. de vurige godsvrucht voor de verheven Moeder Gods. Men beweert nl., dat de paus op wonderbare wijze kennis kreeg van de overwinning van Naupaktos N.v.d.v.: Naupaktos is de.. N.v.d.v.: Naupaktos is de Grieksche naam voor Lepanto, in welks nabijheid de eilandengroep der Echinaden ligt. Op 7 October 1571 werd door een Christenvloot onder aanvoering van Don Juan van Oostenrijk niet ver van Lepanto de Turksche vloot vernietigend geslagen, waardoor de Turksche overmacht ter zee voor goed gebroken was. juist op den tijd, waarop in de katholieke wereld de godvruchtige broederschappen Maria aanriepen in het rozenkransgebed, dat de Vader der Dominicanen zelf had uitgedacht en vervolgens door zijn zonen wijd en zijd had laten verbreiden.

Inderdaad, daar Dominicus de H. Maagd als zijn moeder beminde, was het vooral het vertrouwen op haar bescherming, dat hem de zaak van het katholieke geloof ter hand deed nemen. In zijn strijd tegen de Albigenzen, die behalve andere geloofspunten ook het goddelijk Moederschap en de maagdelijkheid van Maria onder een vloed van lasteringen aanvielen, verdedigde 'hij dan ook naar best vermogen de heiligheid dezer dogma's en riep daarbij de hulp der maagdelijke Moeder zelve in. Dikwijls herhaalde hij daarbij de aanroeping: "Gedoog, heilige Maagd, dat ik u prijze; geef mij kracht tegen uw vijanden."

Met welk een dankbare liefde de hemelkoningin haar vromen dienaar beloonde, mag men wel opmaken uit het feit, dat zij zich van hem bediende om de Kerk, de bruid van haar Zoon, het rozenkransgebed te leeren.

2 - Uitmuntendheid van het rozenkransgebed
Dit gebed, tegelijk mondgebed en inwendig gebed, door de beschouwing der voornaamste mysteriën van den godsdienst onder de vijftienvoudige herhaling van het gebed des Heeren en evenzoovele groepen van tien Weesgegroeten is buitengewoon geëigend om de godsvrucht en iedere andere deugd op te wekken en te voeden. Met reden dus gaf Dominicus zijn leerlingen het voorschrift, om bij de prediking van het woord Gods er dikwijls en ijverig werk van te maken, hun hoorders te onderrichten in dat gebed, waarvan hij zelf het nut zoo duidelijk ondervonden had. Hij was er diep van overtuigd: Maria heeft bij haar goddelijken Zoon zulk een machtigen invloed, dat deze alles, wat Hij aan genaden den menschen toedeelt, hun altijd toedeelt door haar bemiddeling en volgens haar wensch. En vervolgens: Maria is zoo goed en barmhartig, dat zij, uit eigen beweging reeds gewoon de ongelukkigen te hulp te komen, haar hulp zeker niet weigeren kan aan wie er haar om vragen. De Kerk dan ook, die haar pleegt te begroeten als "Moeder van genade" en "Moeder van barmhartigheid", heeft altijd ondervonden, dat zij dat werkelijk is, vooral wanneer zij zich bediende van het rozenkransgebed. Dat is de reden, waarom de pausen tot nu toe nooit een gelegenheid verzuimd hebben om den rozenkrans hoogelijk te prijzen en met aflaten te verrijken.

1 - De Dominicaansche prediking is thans nog evenzeer noodig
Welnu, de orde der Dominicanen beantwoordt, zooals gij zelf begrijpt, eerbiedwaardige broeders, in dezen tijd nog evenzeer aan de behoeften als in den tijd van haar stichter. Wat zijn er tegenwoordig velen beroofd van het brood des levens, d.w.z. van de hemelsche leer, en als het ware omkomend van gebrek aan voedsel! Wat zijn er velen, die zich door een schijn van waarheid laten bedriegen en zich door de dwaling in haar vele vormen van het geloof laten afbrengen. En wat moeten de priesters, om deze allen zóó, gelijk zij noodig hebben, door de bediening van het woord Gods te hulp te komen, vol verlangen zijn naar het heil van anderen, maar tegelijk ook goed beslagen in de wetenschap der goddelijke dingen! Wat zijn er ook een ondankbare en ontrouwe kinderen der Kerk, die door onwetendheid of kwaden wil zich van den plaatsbekleeder van Jesus Christus hebben afgewend en die in den schoot van ons aller Moeder moeten worden teruggebracht. Hoe groot is onze behoefte aan de moederlijke voorspraak van Maria om voor deze en allerlei andere kwalen van onzen tijd genezing te brengen!

2 - Aansporing tot alle kinderen van Dominicus, ook de Tertiarissen
De zonen van den H. Dominicus hebben dus een onmetelijk veld voor zich om er op nuttige wijze hun krachten voor de zaligheid van allen te beproeven. Wij sporen dan ook al de leden dezer orde ten krachtigste aan om bij gelegenheid van dit eeuwfeest zich om zoo te zeggen naar het model van hun heiligen stichter te herzien, en het besluit te maken om zich zulk een vader dagelijks meer waardig te toonen. Zijn zonen uit de eerste orde moeten zooals betaamt de overigen hierin voorgaan, en voortaan zich met nog grooter geestdrift wijden aan de prediking van het woord Gods, opdat daardoor bij de menschen tegelijk met de volgzaamheid jegens Petrus' opvolger en de godsvrucht tot de H. Maagd Maria de kennis en de verdediging der waarheid moge toenemen. Maar ook van de Tertiarissen der Dominicanen verwacht de Kerk zeer veel nut, als zij ten minste met nog grooter nauwgezetheid zich naar den geest van hun patriarch trachten te vormen, nl. door onbeschaafden en onwetenden uit de volksklassen onderricht te geven in de christelijke leer. Wij wenschen en verlangen, dat zij zich daaraan in grooten getale en met volharding wijden: het gaat immers over een zaak, die voor het heiil. der zielen van het grootste belang is.

Ten slotte is het ons verlangen, dat alle kinderen van Vader Dominicus vooral ter harte nemen, overal bij het christenvolk de gewoonte van het rozenkransgebed ingang te doen vinden. Op het voetspoor onzer voorgangers en vooral van Leo XIII z.g. hebben wij bij gelegenheid het volk daartoe reeds aangespoord, en in deze bittere tijden doen wij dit opnieuw met alle kracht. Als deze aansporing succes heeft, dan is naar onze meening de vrucht der viering van dit eeuwfeest zeker rijk genoeg.

3 - Zegen
Intusschen verleenen wij als onderpand der goddelijke gaven en als bewijs onzer welwillendheid aan u, eerbiedwaardige broeders, aan uw geestelijkheid en uw volk met groote liefde in den Heer den apostolischen zegen.