De Geest en de Bruid 1. - De Geest van God zweefde over de wateren

Noot van de Vaticaanse website: De tekst hieronder bevat ook niet voorgelezen gedeeltes, die als uitgesproken beschouwd dienen te worden.

Vandaag beginnen we met deze catechese een reeks overwegingen rond het thema: “de Geest en de Bruid – de Bruid is de Kerk - De Heilige Geest leidt het volk van God naar de ontmoeting met Jezus, onze hoop”. We zullen deze tocht maken in drie grote ritten uit de heilsgeschiedenis: het Oude Testament, het Nieuwe Testament en de tijd van de Kerk. Voortdurend zullen we de blik gericht houden op Jezus die onze hoop is.

In de eerste catecheses over de Geest in het Oude Testament zullen we niet aan “bijbels oudheidkunde” doen. We zullen daarentegen ontdekken dat hetgeen in het Oude Testament als belofte geschonken werd, volledig werkelijkheid geworden is in Christus. Het zal zijn zoals de weg van de zon volgen van de ochtend naar het middaguur.

We beginnen met de eerste verzen van heel de Bijbel: ”In het begin schiep God de hemel en de aarde. De aarde was woest en leeg; duisternis lag over de diepte, en de geest van God zweefde over de wateren” (Gen. 1, 1-2)[b:Gen. 1, 1-2]. De Geest van God verschijnt ons als de geheimzinnige kracht die de wereld doet overgaan van haar vormeloze staat in het begin, verlaten en duister, naar haar staat van orde en harmonie. De Geest bewerkt harmonie, de harmonie in het leven, de harmonie in de wereld. In andere woorden: Hij bewerkt de overgang van chaos naar kosmos, van wanorde naar iets dat mooi en geordend is. Dat is de betekenis van het Griekse woord kosmos en van het Latijnse woord mundus, dat wil zeggen iets mooi, geordend, rein, harmonieus, omdat de Geest harmonie is.

Deze nog vage klemtoon op de werking van de Geest in de schepping wordt nauwkeuriger in het vervolg van de openbaring. in een psalm lezen we “De hemel is gemaakt door het woord van de Heer, heel het heir van de sterren door de adem van zijn mond” (Ps. 33, 6)[b:Ps. 33, 6]; en ook “Maar geeft U uw adem, dan worden zij herschapen: U maakt de aarde weer helemaal nieuw” (Ps. 104, 30)[b:Ps. 104, 30].

Deze ontwikkeling wordt zeer duidelijk in het Nieuwe Testament, dat de ingreep van de Heilige Geest in de nieuwe schepping beschrijft gebruik makend van de beelden die gebruikt worden bij de beschrijving van het ontstaan van de wereld: de duif die bij het doopsel van Jezus over het water van de Jordaan zweeft (Mt. 3, 16)[[b:Mt. 3, 16]]; Jezus die in de Bovenzaal over de leerlingen ademt en zegt: “Ontvangt de Heilige Geest” (Joh. 20, 22)[[b:Joh. 20, 22]] zoals in het begin God over Adam had geademd. (Gen. 2, 7)[[b:Gen. 2, 7]]

De apostel Paulus brengt een nieuw element binnen in de verhouding van de Heilige Geest en de schepping. Hij heeft het over een universum “dat kreunt en als in barensweeën lijdt”. (Rom. 8, 22)[[b:Rom. 8, 22]] De schepping lijdt omwille van de mens die haar onderworpen heeft aan de “de slavernij der vergankelijkheid”. (Rom. 8, 20-21)[[b:Rom. 8, 20-21]] Het is een werkelijkheid die ons van dichtbij en ingrijpend raakt. De Apostel ziet de oorzaak van het lijden van de schepping in de vergankelijkheid en in de zonde van de mensheid die haar meegesleurd heeft in de vervreemding van God. Dit blijft vandaag even waar als weleer. We zien de aantasting van de schepping die de mensheid gedaan heeft en blijft doen, vooral dat deel dat de grootste mogelijkheden heeft om haar grondstoffen uit te buiten.

De Heilige Franciscus van Assisi wijst ons een uitweg, een mooie, om terug te keren naar de harmonie van de Geest: het leven van beschouwing en lofprijzing. Hij wilde dat vanuit de schepping een lofzang zou opstijgen voor de Schepper. Denken we aan “ Laudato si”, mijn Heer “, de lofzang van Franciscus van Assisi.

Psalm 18,2 zegt het als volgt: “De hemelen verhalen de glorie van God”, (Ps. 18, 2)[b:Ps. 18, 2] maar ze hebben nood aan man en vrouw om aan hun stomme kreet stem te geven. In het “sanctus” van de Mis herhalen we telkens opnieuw: “Hemel en aarde zijn vol van uw heerlijkheid”. Ze zijn er als het ware “zwanger” van, maar hebben nood aan de handen van een bekwame vroedvrouw om hun lofprijzing aan het licht te brengen. Onze roeping in de wereld, zo herinnert ons Paulus, is “de lof van zijn heerlijkheid” (Ef. 1, 12)[b:Ef. 1, 12] te zijn Het komt erop neer de vreugde van de beschouwing voorrang te geven boven die van het bezitten. Niemand heeft meer van de schepselen genoten dan Franciscus van Assisi, die geen enkele heeft willen bezitten.

Broeders en zusters, de Heilige Geest, die bij de aanvang de chaos in kosmos veranderde is aan het werk om deze omvorming in elke persoon te bewerken. Via de profeet Ezechiël belooft God: “Ik zal u een nieuw hart geven en een nieuwe geest in u uitstorten… Mijn geest zal Ik in u uitstorten” (Ez. 36, 26-27)[b:Ez. 36, 26-27]. Immers ons hart gelijkt op die verlaten en duistere afgrond in de eerste verzen van Genesis. Tegengestelde gevoelens en verlangens zijn er aan de slag: die van het vlees en die van de geest. In zekere zin zijn wij allen “dat in zichzelf verdeelde rijk” waarover Jezus spreekt in het Evangelie. (Mc. 3, 24)[[b:Mc. 3, 24]] We kunnen zeggen dat rondom ons een uitwendige chaos aanwezig is, een sociale chaos, een politieke chaos: laten we aan de oorlogen denken, denken we aan de vele kinderen die niets te eten hebben, aan zovele sociale onrechtvaardigheden, dat is uitwendige chaos. Maar er is ook een inwendige chaos: inwendig in ieder van ons. Men kan de eerste niet genezen als men niet begint met het genezen van de tweede! Broeders en zusters , laten we goed werk leveren door uit onze inwendige verwarring een helderheid van de Geest te maken. Het is de kracht van God die dit doet, wij openen ons hart opdat Hij het zou kunnen doen.

Moge deze overweging in ons het verlangen wekken de scheppende Geest te ervaren. Al meer dan duizend jaren wekt de Kerk deze smeekbede op onze lippen: “Veni creator Spiritus!”, kom schepper Geest! Bezoek onze geesten. Vervul met hemelse genade de harten van de schepping”. Laten we de Heilige Geest vragen ons te bezoeken en van ons nieuwe mensen te maken, met de nieuwheid van de Geest. Dankjewel.