Over het Pascha

De tekst van de Schrift over de uittocht van de Hebreeën werd voorgelezen (Ex. 12, 1-32) [b:Ex. 12, 1-32] en de woorden van het mysterie werden uitgelegd: hoe het schaap werd geofferd en hoe het volk werd gered.

Begrijpt toch, beminden! Zo is het mysterie van het Pascha nieuw en oud, eeuwig en tijdelijk, vergankelijk en onvergankelijk, sterfelijk en onsterfelijk;

oud volgens de Wet, maar nieuw volgens het Woord; tijdelijk in de afbeelding, maar eeuwig door de genade; vergankelijk door het offer van het schaap, maar onvergankelijk door het leven van de Heer; sterfelijk door de begrafenis in de aarde, maar onvergankelijk door de opstanding uit de doden.

Oud is de Wet, maar nieuw het Woord; tijdelijk de afbeelding, maar eeuwig de genade; vergankelijk het schaap, maar onvergankelijk de Heer, geofferd als lam en verrezen als God. «Als een schaap werd Hij immers meegenomen om geofferd te worden», doch Hij was geen schaap; als een lam zonder stem, doch Hij was geen lam. De afbeelding is inderdaad voorbijgegaan en de waarheid is werkelijkheid bevonden.

In de plaats van het lam is God gekomen, in de plaats van het schaap een mens, en in de mens, de Christus die alles omvat.

Zo hebben het offer van het schaap, de ritus van het Pascha en de letter van de Wet geleid naar Christus Jezus om Wie alles geschiedde in de oude Wet en nog meer in de nieuwe Orde.

7 De Wet is immers Woord geworden, en het oude nieuw, - beide ontstaan uit Sion en Jeruzalem -, het gebod genade, de afbeelding werkelijkheid, het lam Zoon, het schaap mens en de mens God.

8 Geboren als Zoon, meegevoerd als lam, geofferd als schaap en begraven als mens, verrees Hij inderdaad uit de doden als God, want Hij is van natuur God en mens.

9 Hij is alles: Wet daar Hij oordeelt, Woord daar Hij onderricht, genade daar Hij redt, Vader daar Hij verwekt Zoon daar Hij verwekt wordt, schaap daar Hij lijdt, mens daar Hij begraven is en God daar Hij Verrijst.

10 Zo is Jezus, de Christus; aan Hem de eer in de eeuwen. Amen.

11 Zo is het mysterie van het Pascha, zoals het beschreven is in de Wet en zoals het zojuist voorgelezen werd. Ik ga in detail de woorden van de Schrift uitleggen: hoe God bevelen gaf aan Mozes in Egypte wanneer Hij enerzijds Farao door de roede wou treffen, en anderzijds wanneer Hij Israël door de hand van Mozes, van de roede wou bevrijden.

12 «Kijkt», zegt Hij, «ge zult een lam nemen zonder vlek noch gebrek, tegen de avond zult ge het offeren met de zonen vaµ Israël, 's nachts zult ge het met spoed opeten en geen enkel van zijn beenderen zult ge breken.

13 Ge zult aldus handelen, staat er geschreven; in één enkele nacht zult ge het eten, per familie en per geslacht, uw lendenen omgord en de stokken in uw handen. Want dit is het Pascha van de Heer: een eeuwige gedenkdag voor de zonen van Israël.

14 Neemt het bloed van dat schaap en bestrijkt er de buitendeuren van uw huizen mee door op de deurposten van de ingang het teken van het bloed aan te brengen om de engel af te schrikken. Want zie, Ik zal Egypte slaan en het in één enkele nacht van zijn kinderen ontroven, van het vee tot en met de mens».

15 Nadat Mozes het schaap had geslacht en 's nachts het mysterie met de zonen van Israël voltrokken had, merkte hij de deuren van de huizen om het volk te beschermen en de engel vrees aan te jagen.

16 Wanneer dus het schaap is geslacht, het Pascha gegeten, het mysterie volbracht, het volk met vreugde vervuld en Israël getekend, komt de engel Egypte slaan, dat niet ingewijd was in het mysterie, niet deelnam aan het Pascha, niet getekend was door het bloed noch beschermd door de Geest, het vijandige en ongelovig volk.

17 In één enkele nacht heeft hij het geslagen en het van zijn kinderen beroofd. Want de 'engel die rondgegaan was bij Israël en gezien had dat hij getekend was met het bloed van het schaap, keerde zich tegen Egypte en overwon door de rouw Farao met de harde nek, nadat hij hem omringd had, niet met een donker gewaad of een gescheurde mantel, maar met heel het verscheurde Egypte dat weende om zijn eerstgeborenen.

18 Heel Egypte, gedompeld in nood en in wonden, en dat zich in tranen op de borst klopte, helemaal in rouw, niet enkel in zijn kledij maar ook in zijn ziel, verscheurd niet alleen in zijn uiterlijke gewaden maar ook in zijn volle borsten, kwam inderdaad bij Farao.

19 Men kon dan een nieuw schouwspel zien: hier zij die zich op de borst sloegen, daar zij die kreten van pijn slaakten en in het midden Farao in rouw, gezeten in zak en as, omhuld door een tastbare duisternis als een begrafeniskleed en omringd met heel Egypte als een rouwtuniek.

20 Egypte omgaf immers de Farao als een klaagmantel. Zo was het kleed geweven voor het lichaam van de tiran; zo was de kledij waarmee de engel der gerechtigheid de harde Farao had bekleed: bittere rouw, ondoordringbare duisternis en beroving van kinderen. De engel bleef zijn overheersing uitoefenen over alle eerstgeborenen; want haastig en onverzadigbaar was de dood die de eerstgeborenen sloeg.

21 Men kon een nieuwe trofee zien voor de doden die met één slag vielen, en de vlucht van hen die vielen werd tot voedsel voor de dood.

22 Indien ge luistert, zult ge vol verwondering zijn over een buitengewoon ongeluk. Want dit is wat de Egyptenaren omringde: een lange nacht en een ondoordringbare duisternis, een rondtastende dood, een uitroeiende engel en een hel die hun eerstgeborenen verslond.

23 Maar wat het meest ongehoord en het ergst is, moet ge nog vernemen. In de grijpbare duisternis verborg zich de onverzadigbare dood en de ongelukkige Egyptenaren betastten deze duisternis, maar de dood die op de loer lag, greep op bevel van de engelen, de eerstgeborenen van de Egyptenaren.

24 Indien iemand dus het duister betastte, werd hij door de dood meegevoerd. Indien een eerstgeborene met zijn handen een donker lichaam vastgreep, slaakte hij met een verschrikt hart een jammerende en angstige kreet: «Wie houdt mijn hand vast? Voor wie vreest mijn ziel, en welk duister wezen omringt heel mijn lichaam? Indien het mijn vader is, help me! Indien het mijn moeder is, heb medelijden met me! Indien het mijn broeder is, spreek tot mij! Indien het mijn vriend is, wees lief, en indien het mijn vijand is, ga weg! Ik ben immers een eerstgeborene».

25 Maar vooraleer de eerstgeborene zweeg, had de grote Stilte hem vastgegrepen zeggend: «Eerstgeborene, je bent van mij; ik ben je voorbestemd, ik, de Stilte van de dood».

26 Een andere eerstgeborene die de roof van de eerstgeborenen zag, verloochende zichzelf om niet wreed te sterven: «Ik ben geen eerstgeborene, ik ben de derde loot». Maar de Stilte van de dood kon niet bedrogen worden en greep de eerstgeborene vast: met het hoofd naar voor viel deze geluidloos. In één ogenblik stierf de eerstgeboren telg van de Egyptenaren. De eerstontvangene, de eerstgeborene, de verlangde, de gekoesterde werd ter aarde verpletterd: niet alleen die van de mensen maar ook die van de redeloze dieren.

27 Men hoorde in de vlakten van het land het geloei van de dieren die treurden om hun jongen, want de koe die een kalf had, de merrie die een veulen had en de andere dieren die jongen wierpen en ze voedden, treurden bitter en erbarmelijk om hun eerstgeboren jongen.

28 Men jammerde en sloeg zich op de borst om het verlies van de mensen, van de dode eerstgeborenen; want heel Egypte verspreidde een geur van lijken zonder graf.

29 Men kon een verschrikkelijk schouwspel zien bij de Egyptenaren, moeders met verwilderde haren en vaders met wezenloze geest die in Egyptische taal huilden: «Ongelukkigen, op één ogenblik zijn we van onze eerstgeboren telgen beroofd». Ze sloegen zich op de borst en bij de dodendans klopten ze met hun handen op de bronzen instrumenten.

30 Dat was het ongeluk dat Egypte trof. In één moment had het hem beroofd van zijn kinderen. Israël, daarentegen, was beschermd door het offer van het schaap en tezelfdertijd verlicht door het vergoten bloed; de dood van het schaap vormde een bolwerk voor het volk.

31 O buitengewoon en onverklaarbaar mysterie! Het offer van het schaap werd het heil van Israël, de dood van het schaap werd het leven van het volk, en het bloed joeg de engel vrees aan.

32 Zeg me, engel, wat u bevreesde: het offer van het schaap of het leven van de Heer? de dood van het schaap of de voorafbeelding van de Heer? het bloed van het schaap of de Geest van de Heer?

33 Het is duidelijk dat ge bevreesd waart, omdat ge het mysterie van de Heer dat zich voltrok in het schaap, het leven van de Heer in het offer van het schaap en de voorafbeelding van de Heer in de dood van het schaap, gezien hadt.

34 Welk is dit onverwacht mysterie: Egypte geslagen tot zijn ondergang en Israël beschermd tot zijn heil? Luistert naar wat de macht is van het mysterie.

35 Wat gezegd werd en wat gebeurde, beminden, is niets, indien het losgemaakt wordt van zijn symbolische betekenis en van het voorafberaamd plan. Alles wat gebeurt en alles wat men zegt is verwant met het symbool, - het woord met de symbolische betekenis en de gebeurtenis met de voorafbeelding-, opdat het woord verklaard wordt door zijn symbool zoals de gebeurtenis door zijn voorafbeelding.

36 Zonder een model wordt een werk niet opgebouwd. Ziet men het werk dan niet door middel van het beeld dat het voorafbeeldt? Dat is juist de reden van de vervaardiging van een model in was of in klei of in hout, opdat men, dank zij een klein en vergankelijk ontwerp, zou kunnen zien wat er gebouwd wordt, groter in hoogte, sterker in stevigheid, mooier van vorm en rijker van uitrusting.

37 Maar wanneer gerealiseerd is waarvoor de vorm bestemd was, dan wordt wat vroeger het beeld van de toekomst droeg, vernietigd. Het is nutteloos geworden omdat de afbeelding plaats gemaakt heeft voor iets dat werkelijk bestaat. Wat vroeger waardevol was, wordt waardeloos wanneer datgene verschijnt wat werkelijk waarde heeft.

38 Alles op zijn tijd: het model op zijn eigen tijd en de materialen op hun eigen tijd. Ge maakt het model van het werk. Ge verlangt het, want ge ziet daarin het beeld van wat zal zijn. Ge verschaft de materialen voor het model. Ge verlangt het om wat hierdoor zal ontstaan. Ge voert het werk uit. Enkel hiernaar verlangt ge, enkel hiervan houdt ge, want slechts hierin ziet ge het model, de materialen en de werkelijkheid.

39 Zoals het met de vergankelijke dingen is, zo is het zeker ook met de onvergankelijke. Zoals het met de aardse dingen is, zo is het zeker ook met de hemelse. Inderdaad, het heil van de Heer en de waarheid werden voorafgebeeld in het volk Israël, en de voorschriften van het Evangelie werden op voorhand afgekondigd door de Wet.

40 Het volk was dus als het ontwerp van een plan en de Wet als de letter van een parabel, maar het Evangelie is de uitleg van de Wet en zijn voltooiing, en de Kerk is de plaats van zijn verwezenlijking.

41 Het model was dus waardevol nog vóór de werkelijkheid, en de parabel bewonderenswaardig nog vóór de verduidelijking. Anders gezegd: het volk was waardevol voordat de Kerk was opgericht, en de Wet was bewonderenswaardig voordat het Evangelie in het licht werd gesteld.

42 Wanneer de Kerk echter was opgericht en het Evangelie vooropgezet, werd het model waardeloos omdat het zijn kracht aan de werkelijkheid doorgegeven had, en de Wet nam een einde omdat ze haar kracht aan het Evangelie doorgegeven had.

43

44

45

46

47

48

49 ... liet hij aan zijn kinderen een erfdeel na. Hij gaf als erfenis aan zijn kinderen niet de zuiverheid, maar de ontucht, niet de onvergankelijkheid, maar de vergankelijkheid, niet de eer, maar de schande, niet de vrijheid, maar de slavernij, niet het koningschap, maar de tirannie, niet het leven, maar de dood en niet het heil, maar de ondergang.

50 Vreselijk en schrikaanjagend was de ondergang van de mensen op de aarde. Want zie wat hen overkwam: ze werden meegetroond door de tirannieke zonde en meegesleurd naar oorden van hartstochten, waar ze door onverzadigbaar genot overspoeld werden: door overspel, ontucht, en schaamteloosheid; door slechte begeerten, geldzucht, moord en bloedvergieten; door de tirannie van boosaardigheid en onwettigheid.

51 De vader trok het zwaard tegen zijn zoon en de zoon sloeg de hand aan zijn vader; de zogende borsten werden getroffen door de goddeloze, de broeder doodde zijn broeder, de gastheer was onrechtvaardig tegen zijn gast, de vriend vermoordde zijn vriend en de mens wurgde de mens met een tirannieke hand.

52 Allen dus op aarde werden de enen moordenaars, de anderen broedermoordenaars, nog anderen vadermoordenaars en nog anderen tenslotte kindermoordenaars. Er gebeurde nog iets meer afschrikwekkends en vreselijks: een moeder raakte aan het vlees dat ze op de wereld had gebracht, raakte aan hen die ze met haar borsten had gevoed; ze begroef in haar schoot de vrucht van haar schoot, en de ongelukkige moeder werd een schrikwekkend graf daar ze het kind dat ze in haar schoot droeg, verslonden had. Ik spreek er verder niet over!

53 Men ontdekte echter onder de mensen nog veel andere vreemde, ontzettende en schaamteloze dingen. Een vader begeerde het bed van zijn dochter, een zoon dat van zijn moeder, een broeder dat van zijn zuster, een man dat van een andere man en ieder begeerde de vrouw van zijn buur.

54 Over dit alles verheugde de Zonde zich. Daar ze de medewerkster van de dood was, doordrong ze als eerste de ziel van de mensen en bereidde de lichamen van de doden als voedsel. In elke ziel prentte de Zonde haar spoor en zij in wie ze ingeprent was, stierven.

55 Elk vlees viel dus onder de Zonde, elk lichaam onder de dood en elke ziel werd verjaagd uit haar vleselijke behuizing. Wat genomen was van de aarde, werd tot aarde herleid en wat gegeven werd door God, werd opgesloten in de Hades. De mooie harmonie werd ontbonden en het mooie lichaam viel uiteen.

56 De mens was immers door de dood verdeeld geworden. Door een ongeluk en een vreemde gevangenschap omringd, werd hij onder de schaduwen van de dood meegesleurd. Het beeld van de Vader lag verlaten en eenzaam. Dat is de reden waarom het mysterie van het Pascha in het lichaam van de Heer voltrokken werd.

57 De Heer heeft zijn eigen lijden vooraf beschikt in de aartsvaders, in de profeten en in heel het volk, door hen als met zijn zegel te bevestigen door de Wet en door de Profeten. Daar de toekomst op een ongehoorde en grootse wijze in vervulling moest gaan, wordt Hijzelf van veraf voorbereid, opdat Hij op het ogenblik van de vervulling, geloofd zou worden, Hij die sinds lang was voorafgebeeld.

58 Zo ook wordt geloof gehecht aan het mysterie van de Heer dat sinds lang was voorafgebeeld, en vandaag zichtbaar is geworden omdat het in vervulling is gegaan hoewel het door de mensen als buitengewoon geoordeeld werd. Inderdaad, oud en nieuw is het mysterie van de Heer: oud naar de voorafbeelding, nieuw naar de genade. Maar indien ge naar de voorafbeelding kijkt, zult ge doorheen de uitkomst het ware zien.

59 Wilt ge dus het mysterie van de Heer klaar zien oprijzen, kijkt dan naar Abel die op gelijke wijze gedood werd; naar Isaak die op gelijke wijze gebonden werd; naar Jozef die op gelijke wijze verkocht werd; naar Mozes die op gelijke wijze te vondeling gelegd werd; naar David die op gelijke wijze vervolgd werd en naar de profeten die op gelijke wijze omwille van Christus geleden hebben.

60 Kijkt ook naar het schaap dat geslacht werd in Egypte, naar Degene die Egypte sloeg en die Israël redde door het bloed.

61 Het mysterie van de Heer werd ook door de stem van de profeten aangekondigd. Mozes zegt inderdaad tot het volk: «Ge zult uw Leven opgehangen zien voor uw ogen, dag en nacht, maar ge zult er niet in geloven» (Deut. 28,66).

62 En David: «Waarom zijn de volken oproerig? gaan zinloos de natiën aan? Hoe posteren zich wereldse heersers, spannen samen de groten der aarde, de Heer en zijn Gezalfde trotserend» (Ps. 2, 1-2) [b:Ps. 2, 1-2].

63 Jeremia zegt: «Ik ben als een onschuldig lam, geleid om geslacht te worden. Ze smeedden snode plannen tegen mij, zeggend: Komt, laten we hout steken in zijn brood en hem uit het land van de levenden wegrukken; men zal zich zijn naam niet meer herinneren» (Jer. 11, 19) [b:Jer. 11, 19].

64 En Jesaja: «Hij werd als een schaap ter slachting geleid, en als een lam dat stom is voor zijn scheerders, opent hij zijn mond niet. Wie zal over zijn geslacht verhalen?» (Jes. 53, 7-8) [b:Jes. 53, 7-8].

Vele andere dingen werden door talrijke profeten aangekondigd over het mysterie van het Pascha dat de Christus is; aan Hem zij glorie voor de eeuwen. Amen.

66 Christus is het die uit de hemelen op aarde kwam om hem die leed. Hij nam zijn gestalte aan door de schoot van een maagd waaruit Hij voortkwam als een mens. Hij nam het lijden van degene die leed, op Zich, daar Hij door zijn lichaam in staat was om te lijden. Hij roeide het lijden naar het vlees uit en vernietigde, door zijn geest die niet kon sterven, de mensmoordende dood.

67 Hij is het die, omdat Hij meegevoerd werd als een lam en geofferd werd als een schaap, ons verloste van het knechtschap van de wereld en van het land Egypte, ons losmaakte uit de boeien van de slavernij van de duivel en van de hand van de Farao, onze zielen merkte met zijn eigen Geest als met een zegel en de ledematen van ons lichaam met zijn eigen bloed.

68 Hij is het die de dood met schande bedekte en die de duivel in rouw dompelde, zoals Mozes met Farao deed. Hij is het die de ongerechtigheid geslagen heeft en die de onrechtvaardigheid van nageslacht beroofde, zoals Mozes met Egypte deed. Hij is het die ons ontrukte aan de slavernij voor de vrijheid, aan de duisternis voor het licht, aan de dood voor het leven en aan de tirannie voor een eeuwig koningschap. Hij is het die ons tot een nieuw priesterschap maakte en tot een uitverkoren eeuwig volk.

69 Hij is het die het Pascha van ons heil is. Hij is het die in vele getuigen veel verduurde; Hij is het die in Abel gedood werd, in Isaak gebonden, in Jozef verkocht en in Mozes te vondeling gelegd werd, in David vervolgd en in de profeten onteerd.

70 Hij is het die vleesgeworden is in de Maagd, aan het hout werd opgehangen en in de aarde begraven, die uit de doden opgestaan is en naar de hemelhoogten verheven werd.

71 Hij is het lam zonder stem, het gekeelde lam; Hij is geboren uit Maria, het goede lammetje, Hij is uit de kudde genomen en ten offer meegesleurd, gedood in de avond en 's nachts begraven, Hij is het die op het hout niet werd gebroken en in de aarde niet verging, die uit de doden opstond en de mens uit het diepe graf deed opstaan.

72 Christus is het dus die ter dood werd gebracht. En waar werd Hij ter dood gebracht? Te midden van Jeruzalem. Waarom? Omdat Hij kreupelen genas, melaatsen zuiverde, blinden naar het licht leidde en doden deed verrijzen. Daarom heeft Hij geleden. In de Wet en de Profeten staat ergens geschreven: «Ze hebben mij het goede met kwaad geloond en mijn ziel in ontbering gelaten. Ze bedachten het kwaad tegen mij, zeggend: laten we de gerechte vastgrijpen: hij brengt ons in verlegenheid» (Ps. 35,12; 38,21; Jer. 11,19)

73 Waarom, Israël, hebt ge deze nieuwe misdaad gepleegd? Ge hebt onteerd Wie u eerde, misprezen Wie u achtte, verloochend Wie u erkende, verstoten Wie u riep, en ge hebt gedood Wie u tot leven wekte. Wat hebt ge toch gedaan, Israël?

74 Werd er voor u niet geschreven: «Ge zult geen onschuldig bloed vergieten, om zelf niet ellendig te sterven»? (Jer. 7, 6) [b:Jer. 7, 6]. «Ik heb inderdaad de Heer gedood», zegt Israël. Waarom? «Omdat het nodig was, dat Hij leed». Ge hebt u vergist, o Israël, door spitsvondig te redeneren over het offer van de Heer.

75 Het was nodig dat Hij leed, maar niet door u; het was nodig dat Hij onteerd werd, maar niet door u; het was nodig dat Hij geoordeeld werd, maar niet door u; het was nodig dat Hij opgehangen werd, maar niet door uw han

76 Dit zijn, o Israël, de woorden die ge tot God hadt moeten roepen: «O Meester, als het nodig is dat uw Zoon lijdt en als dat uw wil is, dat Hij dan inderdaad lijdt, maar niet door mij; dat Hij dan lijdt door mensen van een ander ras; dat Hij geoordeeld wordt door on besnedenen; dat Hij dan genageld wordt door een tirannieke hand, maar door mij: neen!»

77 Maar gij, Israël, hebt deze woorden tot God niet geroepen. Ge hebt u voor uw Meester niet gereinigd. Ge waart om zijn werken niet bevreesd:

78 de verdorde hand voor het lichaam hersteld; de ogen van de blinden door zijn hand geopend; de verlamde lichamen door zijn stem heropgericht; maar ook het meest ongehoorde mirakel: een mens die reeds vier dagen dood was en uit het graf opgewekt werd, heeft u niet met vrees vervuld. Ge hebt dit alles integendeel versmaad. 's Avonds, bij het offer van de Heer,

79 hebt ge puntige nagels klaargemaakt, valse getuigenissen, koorden, zwepen, azijn en gal, het zwaard en de smart, als voor een bloeddorstige rover. Nadat ge de zweep voor zijn lichaam en de doornen voor zijn hoofd gaaft, bandt ge nog zijn goede handen die u uit aarde gemaakt hebben, en ge drenkte met gal zijn goede mond die u met leven gevoed had, en ge hebt de Heer ter dood gebracht op de dag van het Grote Feest.

80 Gij deedt u te goed, maar Hij leed honger; gij dronkt wijn en at brood, maar Hij azijn en gal; gij hadt een stralend gelaat, maar Hij een somber uiterlijk; gij verheugde u, maar Hij was bedroefd; gij zongt, maar Hij was veroordeeld; gij sloegt de maat, maar Hij werd genageld; gij danste, maar Hij werd begraven; gij laagt neergevleid op een zacht bed, maar Hij, Hij lag in een graf en een kist.

81 O schuldig Israël, waarom hebt ge deze vreselijke onrechtvaardigheid begaan: uw Heer in verschrikkelijk lijden te werpen, Hij die u maakte, die u schiep, die u eerde en u «Israël» noemde?

82 Maar gij, gij werdt «Israël» niet waardig geacht, want ge hebt God niet gezien, ge hebt de Heer niet herkend, ge hebt niet geweten, o Israêl, dat Hij Gods eerstgeborene was die vóór de morgenster verwekt werd, die het licht deed oprijzen, die de dag liet schijnen, die de duisternis afzonderde, die de eerste grenssteen vastlegde, die de aarde ophing, die de ravijn droog maakte, die het firmament ontplooide, die de wereld op orde stelde,

83 die de sterren aan de hemel schikte, die de lichten deed schitteren, die de engelen in de hemel schiep, die er de tronen bevestigde en die voor Zich de mens op aarde boetseerde. Hij was het die u uitverkoos, die u van Adam tot Noach leidde, van Noach tot Abraham, van Abraham tot Isaak, Jakob en de twaalf aartsvaders.

84 Hij was het die u leidde naar Egypte, die u beschermde en u met zorg voedde. Hij was het die u voorlichtte door een vuurkolom en u met een wolk bedekte, die de Rode Zee kliefde, u erdoor leidde en die de vijand verspreidde.

85 Hij was het die u het manna uit de hemel gaf, die u vanuit de rots laafde, die u de Wet op de Horeb gaf, die u het beloofde land in erfdeel gaf, die u de profeten zond en die uw koningen deed opstaan.

86 Hij is het, die naar u kwam, die de uwen die leden, verzorgde en die uw doden opwekte. Hij is het, die ge behandeld hebt op een heiligschennende manier; Hij is het, die ge onrecht hebt aangedaan; Hij is het, die ge ter dood hebt gebracht; Hij is het, die ge verkocht hebt, nadat ge van Hem de didrachmen voor zijn hoofd hebt geëist.

87 O ondankbaar Israël, kom en wees om uw ondankbaarheid veroordeeld! Hoe hoog hebt ge Gods leiding geacht? Hoe hoog hebt ge de uitverkiezing van uw vaderen geacht? Hoe hoog hebt ge de tocht naar Egypte geacht, en uw overleving ginds, dank zij de goede Jozef?

88 Hoe hoog hebt de de tien plagen geacht? Hoe hoog hebt ge de vuurkolom in de nacht en de wolk overdag geacht, en de doorgang door de Rode Zee? Hoe hoog hebt ge de gave van het hemels manna geacht, de watervoorziening uit de rots, de afkondiging van de Wet op de Horeb, het erfdeel van het beloofde land en de weldaden die er u geschonken werden?

89 Hoe hoog hebt ge de lijdende mensen, die Hij genas toen Hij aanwezig was, geacht? Waardeer toch de verdorde hand die Hij voor het lichaam herstelde.

90 Waardeer toch de blindgeborenen aan wie Hij door een woord het licht schonk. Waardeer toch de doden, die Hij uit het graf opwekte, zelfs na drie, vier dagen. Niet gewaardeerd zijn de gaven, die Hij u heeft verleend. En gij, ver van Hem te eren, hebt Hem in ruil slechts ondankbaarheid betoond; in ruil voor het goede gaaft ge Hem het kwade, voor vreugde, droefheid en voor het leven, de dood,

91 Hem, voor Wie ge zelfs hadt moeten sterven. Indien de koning van een volk door vijanden ontvoerd wor wordt voor hem een oorlog ondernomen, een versterking vernield, een stad verwoest, losgeld gestuurd en afgezanten gezonden, opdat hij heroverd zou worden, opdat hij teruggegeven zou worden aan het leven of begraven, indien hij dood is.

92 Maar gij, Israël, velde een oordeel tegen uw Heer. Hij, voor Wie de volkeren bogen, die door de onbesnedenen bewonderd werd en door de vreemdelingen geëerd, voor Wie zelfs Pilatus zich de handen waste, Hij is het die ge ter dood gebracht hebt gedurende het Grote Feest.

93 Daarom is voor u het feest van het ongedesemd brood bitt zoals er voor u geschreven werd: «Ge zult het ongedesemd brood eten met bittere kruiden». Bitter voor u zijn de nagels die ge klaarmaakte; bitter voor u de tong die ge aanscherpte; bitter voor u de valse getuigen die ge aanbracht; bitter voor u de boeien die ge gereed legde; bitter voor u de zwepen die ge vlocht; bitter voor u Judas die ge betaalde; bitter voor u Herodes aan wie ge gehoorzaamde; bitter voor u Kajafas in wie ge geloofde; bitter voor u de gal die ge bereidde; bitter voor u de azijn die ge teelde; bitter voor u de doornen die ge plukte; bitter voor u de handen die ge met bloed besmeurde! Ge hebt uw Heer ter dood gebracht te midden Jeruzalem.

94 Luistert, alle volkerenfamilies, en kijkt: een afschrikwekkende moord werd te midden van Jeruzalem voltrokken, in de stad van de Wet, in de stad van de Hebreëen, in de stad van de Profeten, in de stad die rechtvaardig geacht werd. Wie werd er gedood, en wie is de moordenaar? Ik schaam me het te zeggen; toch ben ik verplicht te spreken. Had de moord 's nachts plaats gehad of had de slachting zich op een onbewoonde plaats voltrokken, zou het mogelijk zijn te zwijgen; maar het is te midden van de straat en van de stad, - ja te midden van de stad, allen hebben toegekeken -, dat de onrechtvaardige moord van de Rechtvaardige zich voltrokken heeft.

95 Hij werd omhoog geheven op het hout en er werd een opschrift toegevoegd, dat duidelijk maakte Wie de gedode was. Wie is deze? Het is hard het te zeggen en nog schrikwekkender het niet te zeggen. Maar luistert, bevend voor Hem voor Wie de aarde beefde.

96 Hij die de aarde ophing, werd opgehangen; Hij die de hemelen vestigde, werd vastgehecht; Hij die alles stevig plantte, werd op het hout weerhouden; Hij die Meester is, werd beledigd; Hij die God is, werd ter dood gebracht en Hij die Koning is van Israël werd door een Israëlietische hand weggedaan.

97 O verschrikkelijke moord, o vreselijke onrechtvaardigheid. De Meester werd bespot; zijn lichaam werd ontbloot en geen kleed was waardig om Hem te omhullen. Daarom wendden de lichten zich af en werd de dag donker om Degene die naakt aan het kruis hing te verbergen, niet om het lichaam van de Heer te verduisteren maar wel de ogen van die mensen.

98 Inderdaad, het volk beefde niet, maar de aarde beefde; het volk was niet door vrees bevangen, maar de hemelen waren bevreesd; het volk weeklaagde niet, maar de Heer donderde uit de hemel en de Allerhoogste verhief zijn stem.

99 Ziehier, Israël, waarom ge voor de Heer niet beefde, ge voor de Heer niet bevreesd waart, ge voor de Heer niet jammerde, ge voor uw eerstgeborenen weeklaagde, ge u voor uw opgehangen Heer niet verscheurd voelde en ge voor de uwen die ter dood waren gebracht, verscheurd waart: het is omdat ge de Heer hebt verlaten en ge door Hem niet gevonden werd. Ge vernietigde de Heer, en ge werd ter aarde verpletterd. Nu ligt ge dood neer,

100 maar Hij verrees uit de dood en klom op naar de hoogste hemelen. De Heer die Zich omkleed had met de mens, die geleden had voor hem die leed, die gebonden werd voor hem die vastgehouden was, die geoordeeld werd voor de schuldige en die begraven werd voor hem die begraven was,

101 verrees uit de dood en verkondigde met luide stem: «Wie pleit er tegen Mij? Hij stelle zich tegenover Mij op. Ik ben het die de veroordeelde verlost heeft, die de dode levend gemaakt heeft, die de begravene heeft doen opstaan.

102 Wie spreekt Mij tegen? Ik ben, zegt Hij, de Christus; Ik ben het die de dood vernietigd heeft, die de vijand overwonnen heeft, die de hel met de voeten vertrapt heeft, die de sterke gebonden heeft en die de mens ontrukt heeft naar de hemelhoogten. Ik ben, zegt Hij, de Christus.

103 Komt dus, alle mensenfamilies gedompeld in de zonden, en ontvangt de vergeving van de zonden. Ik ben uw vergeving; Ik ben het Pascha van het Heil; Ik ben het lam voor u geslacht; Ik ben uw losgeld; Ik ben uw leven; Ik ben uw verrijzenis; Ik ben uw licht; Ik ben uw heil; Ik ben uw Koning; Ik ben het die u leidt naar de hemelhoogten; Ik ben het die u zal doen verrijzen; Ik ben het die u de Vader zal tonen, die is vanaf de eeuwen; Ik ben het die u zal doen opstaan door mijn rechterhand.

104 Zo is Hij die hemel en aarde gemaakt heeft, die in het begin de mens schiep, die door de Wet en de Profeten werd aangekondigd, die door de Maagd is vlees geworden, die opgehangen werd op het hout, die begraven werd in de aarde, die verrezen is uit de doden, die opgeklommen is naar de hemelhoogten, die zit aan de rechterhand van de Vader, die de macht heeft om te oordelen en alles te redden, door Wie de Vader deed wat is vanaf het begin tot in de eeuwen der eeuwen.

105 Hij is de Alfa en de Omega; Hij is het begin en het einde, - onverklaarbaar begin en onbegrijpbaar einde -, Hij is de Christus; Hij is de Koning; Hij is Jezus; Hij is de Strateeg; Hij is de Heer, Hij die verrezen is uit de doden en zit aan de rechterhand van de Vader; Hij draagt de Vader en wordt door de Vader gedragen; aan Hem de eer en de macht voor de eeuwen. Amen.