Weest gerust: Ziet, Ik ben met u alle dagen tot aan de voleinding der wereld

Weest gerust: Ziet, Ik ben met u alle dagen tot aan de voleinding der wereld.
Pastoraal bezoek aan Cassino en Montecassino

"Maar gij zult kracht ontvangen van de heilige Geest die over u komt, om mijn getuigen te zijn in Jeruzalem, in geheel Judea en Samaria en tot het uiteinde der aarde" (Hnd 1,8)[b:Hnd 1,8]. Met deze woorden neemt Jezus afscheid van de apostelen, zoals we in de eerste lezing hoorden. Onmiddellijk daarna voegt de Bijbelse schrijver eraan toe: "Na deze woorden werd Hij ten aanschouwen van hen omhooggeheven en een wolk onttrok Hem aan hun ogen" (Hnd 1,9)[b:Hnd 1,9]. Dit is het mysterie van Christus' Hemelvaart dat wij vandaag plechtig vieren. Maar wat willen de Bijbel en de liturgie ons meedelen als er staat dat Jezus werd "omhooggeheven"? De betekenis van deze uitdrukking kan niet worden ontleend aan één enkele tekstpassage, noch aan één enkel boek van het Nieuwe Testament, maar eerder aan het aandachtig luisteren naar de Heilige Schrift als geheel. Het gebruik van het werkwoord "omhoogheffen" komt uit het Oude Testament en verwijst naar de inhuldiging van de koning. De hemelvaart van Christus betekent in de eerste plaats de plaatsing van de gekruisigde en verrezen Mensenzoon in het koninkrijk van God over de hele wereld.

Er is echter een diepere betekenis die niet onmiddellijk waarneembaar is. In de Handelingen van de Apostelen heet het eerst dat Jezus werd "omhooggeheven" (vers 9)[b:Hnd 1,9], en onmiddellijk daarna dat hij "werd opgenomen" "weggenomen" in de..."weggenomen" in de Willibrord-vertaling (Hnd 1,11)[b:Hnd 1,11]. De gebeurtenis wordt niet beschreven alsof het een reis naar de hemel is, maar eerder als een werking van de kracht van God, die Jezus binnenleidt in de ruimte van goddelijke nabijheid. De aanwezigheid van de wolk die "hem aan hun zicht onttrok" (v. 9)[b:Hnd 1,9] verwijst naar een heel oud beeld van de oudtestamentische theologie en voegt het bericht van de hemelvaart toe aan de geschiedenis van God met Israël, van de wolk op de Sinaï en boven de verbondstent in de woestijn tot aan de lichtgevende wolk op de berg der verheerlijking. Door de Heer voor te stellen gehuld in de wolk, wordt ten slotte verwezen naar hetzelfde mysterie dat ook tot uiting komt in het symbool van "zitten aan de rechterhand Gods". In Christus die naar de hemel is opgestegen, is de mens op een ongekende en nieuwe manier de intimiteit met God binnengetreden; de mens vindt nu voor altijd ruimte in God. De "hemel" verwijst niet naar een plaats boven de sterren, maar naar iets dat veel stoutmoediger en verhevener is: hij verwijst naar Christus zelf, de goddelijke persoon die de mensheid volledig en voor altijd in zich opneemt, naar hem in wie God en de mens voor altijd onafscheidelijk verenigd zijn. En we naderen de hemel, we betreden zelfs de hemel, in de mate dat we dichter tot Jezus naderen en in gemeenschap met Hem treden. Het Hoogfeest van Hemelvaart vandaag nodigt ons uit tot een diepe gemeenschap met de gestorven en verrezen Jezus, die onzichtbaar aanwezig is in de levens van ieder van ons.

Vanuit dit perspectief begrijpen we waarom de evangelist Lucas zegt dat de leerlingen na de hemelvaart "met grote blijdschap" naar Jeruzalem terugkeerden (Lc 24,52)[b:Lc 24,52]. De reden voor hun vreugde ligt in het feit dat wat er was gebeurd in werkelijkheid geen afscheiding was: integendeel, ze hadden nu de zekerheid dat de Gekruisigde en Verrezene leefde en in hem de deuren naar het eeuwige leven zijn geopend voor de mensheid voor eeuwig. Met andere woorden, zijn hemelvaart bracht niet zijn tijdelijke afwezigheid van de wereld met zich mee, maar luidde eerder de nieuwe, definitieve en onverwoestbare vorm van zijn aanwezigheid in, dankzij zijn deelname aan de koninklijke macht van God. Het zijn juist zij, de leerlingen, aangemoedigd door de kracht van de Heilige Geest, die zijn aanwezigheid waarneembaar zullen maken door getuigenis, verkondiging en missionaire inzet. Het Hoogfeest van de Hemelvaart des Heren zou ons ook met vreugde en enthousiasme moeten vervullen, net zoals het gebeurde met de apostelen die "in grote blijdschap" van de Olijfberg vertrokken. Net als zij moeten ook wij de uitnodiging van de "twee mannen in witte gewaden aanvaarden" en niet naar de hemel blijven staren. Integendeel, onder leiding van de Heilige Geest moeten we overal heen trekken en de verlossende boodschap van de dood en verrijzenis van Christus verkondigen. We worden vergezeld en getroost door zijn eigen woorden, waarmee het Evangelie volgens Matteüs besluit: "Ziet, Ik ben met u alle dagen tot aan de voleinding der wereld." (Mt 28,20)[b:Mt 28,20].

Beste broeders en zusters, het historische karakter van de Verrijzenis en Hemelvaart van Christus helpt ons het transcendente en eschatologische wezen van de Kerk te kennen en te begrijpen. Het is niet ontstaan en leeft niet als vervanging voor de afwezigheid van haar "verdwenen" Heer, maar het vindt de basis van zijn wezen en zijn missie in de onzichtbare aanwezigheid van Jezus, die met de kracht van zijn Geest werkt. Met andere woorden, we zouden kunnen zeggen dat de Kerk de taak niet vervult om de terugkeer van een "afwezige" Jezus voor te bereiden; in plaats daarvan leeft en werkt ze om zijn "glorievolle aanwezigheid' op een historische en existentiële manier te verkondigen. Sinds Hemelvaartsdag heeft iedere christelijke gemeenschap vooruitgang geboekt op haar aardse pad naar de vervulling van de Messiaanse beloften, gevoed door het Woord van God en gevoed door het lichaam en bloed van haar Heer. Dit is het wezen van de Kerk – zoals het Tweede Vaticaans Concilie ons in herinnering brengt – terwijl zij "voorttrekt op haar pelgrimstocht te midden van de vervolgingen van de wereld en de vertroostingen van God, het kruis en de dood verkondigend van de Heer, totdat Hij wederkomt (Lumen Gentium, 8[617|8]).

Broeders en zusters van deze geliefde diocesane gemeenschap, het Hoogfeest van vandaag spoort ons aan ons geloof te versterken in de werkelijke aanwezigheid van Jezus; zonder hem kunnen wij niets effectiefs bereiken in ons leven en in ons apostolaat. Hij is het, zoals de apostel Paulus in herinnering roept in de tweede lezing, die "sommigen maakte (tot) apostelen, anderen profeten, anderen evangelisten, weer anderen herders en leraars, om de heiligen toe te rusten voor het werk der bediening, tot opbouw van het lichaam van Christus" (Ef 4,11-12)[b:Ef 4,11-12], dat wil zeggen: de kerk. En dit om "tezamen komen tot de eenheid in het geloof en de kennis van Gods Zoon" (Ef 4,13)[b:Ef 4,13], daar de gemeenschappelijke roeping bestaat in "één lichaam en één Geest, zoals gij ook geroepen zijt tot één en dezelfde hoop" (Ef 4,4)[[b:Ef 4,4]]. Dit is het perspectief van mijn bezoek vandaag, dat, zoals uw bisschop u heeft herinnerd, tot doel heeft u aan te moedigen om voortdurend uw diocesane gemeenschap in Christus op te bouwen, te stichten en te herstellen. Hoe? Dat toont ons de heilige Benedictus, die in zijn Regel aanbeveelt om niets boven Christus te stellen: Christo nihil omnino praeponere (LXXII, 11[934|+986]).

Ik dank God daarom voor het goede dat uw gemeenschap bereikt onder leiding van haar herder, abt Dom Pietro Vittorelli. Ik groet hem hartelijk en dank hem voor de vriendelijke woorden die hij in naam van allen tot mij heeft gericht. Met hem groet ik de kloostergemeenschap, de bisschoppen, priesters, mannelijke en vrouwelijke religieuzen die hier aanwezig zijn. Ik groet de burgerlijke autoriteiten, vooral de burgemeester, die ik bedank voor de welkomstwoorden waarmee hij mij begroette bij mijn aankomst op deze Piazza Miranda, die vanaf vandaag mijn naam zal dragen. Ik groet de catechisten, pastorale werkers, jongeren en al diegenen die op verschillende manieren bijdragen aan de verspreiding van het Evangelie in dit historische land, dat momenten van groot lijden heeft gekend tijdens de Tweede Wereldoorlog. Stille getuigen hiervan zijn de vele kerkhoven die uw nieuw ontstane stad omringen, waarvan ik me vooral de Poolse, Duitse en Commonwealth-begraafplaatsen herinner. In mijn begroeting sluit ik alle inwoners van Cassino en de naburige steden in: moge de zekerheid van mijn genegenheid en gebeden allen bereiken, vooral de zieken en lijdenden.

Beste broeders en zusters, wij horen hoe in deze viering van ons de oproep van H. Benedictus doorklinkt het hart stevig op Christus gericht te houden en niets boven Hem te stellen. Dit leidt ons niet af; integendeel, het moedigt ons nog meer aan om te werken aan de opbouw van een samenleving waarin solidariteit tot uiting komt in concrete tekenen. Maar hoe? De benedictijnse spiritualiteit, u welbekend, biedt een programma dat het Evangelie volgt, samengevat in het motto "ora et labora et lege": gebed, arbeid, cultuur. Bovenal het gebed, dat de mooiste erfenis is die H. Benedictus aan zijn monniken heeft nagelaten, maar ook aan uw specifieke kerk: uw geestelijken, van wie de meesten eeuwenlang zijn opgeleid in het diocesane seminarie dat in de abdij van Montecassino was gehuisvest, de seminaristen, de velen die in de benedictijnse scholen en "recreatoria" leerden en zijn opgevoed en gevormd in uw parochies, u allen die in deze regio wonen. Als u op elke plaats en in elk district van het bisdom omhoog kijkt, zult u die voortdurende verwijzing naar de hemel kunnen bewonderen: het klooster van Montecassino, waar u elk jaar in processie naartoe gaat ter gelegenheid van de vigilie van Pinksteren. Het gebed waartoe de klok van H. Benedictus elke ochtend de monniken met hun sublieme geluid uitnodigt, is het stille pad dat ons rechtstreeks Gods hart binnenleidt; het is de adem van de ziel die ons nieuwe vrede geeft in de levensstormen. Bovendien hebben de monniken in de school van H. Benedictus altijd een bijzondere liefde voor het Woord van God in de Lectio Divina gecultiveerd, dat vandaag de dag het gemeenschappelijk erfgoed van velen is geworden. Ik weet dat uw diocesane kerk de instructies van de Italiaanse Bisschoppenconferentie heeft overgenomen en daarom grote zorg heeft besteed aan de verdieping van de Bijbel en ook een cursus voor studie van de Heilige Schrift heeft geïntroduceerd. Dit jaar is gewijd aan de evangelist Marcus en zal de komende vier jaar worden voortgezet, met als hoogtepunt, als God het wil, een diocesane pelgrimstocht naar het Heilig Land. Moge het aandachtig luisteren naar het Goddelijk Woord uw gebeden voeden en u tot profeten van de waarheid en liefde maken in een gemeenschappelijke toewijding aan de evangelisatie en de vooruitgang van de mensheid.

Een ander fundament van de benedictijnse spiritualiteit is de arbeid. De humanisering van de arbeidswereld maakt deel uit van de ziel van het kloosterleven, en dit is ook de inspanning van uw gemeenschap, die probeert de vele arbeiders van de grote industrie gevestigd in Cassino en van de daarmee verbonden bedrijven, te helpen. Ik weet hoe kritiek de situatie voor veel werknemers is. Ik spreek mijn solidariteit uit met al degenen die in zorgwekkende onzekerheid leven, degenen die een toeslagen ontvangen en degenen die zelfs zijn ontslagen. De wond van de werkloosheid die deze regio teistert zou de overheid, ondernemers en iedereen die in hun macht ligt ertoe moeten aanzetten om, met ieders bijdrage, effectieve oplossingen te vinden voor de werkgelegenheidscrisis door nieuwe banen te creëren om gezinnen te beschermen. Hoe kunnen we ons in dit opzicht niet herinneren dat het gezin vandaag de dag dringend betere bescherming nodig heeft, omdat het op zijn grondvesten schudt? Dan denk ik aan de jongeren die het moeilijk vinden om fatsoenlijk werk te vinden waarmee ze een gezin kunnen stichten. Ik zou hen willen zeggen: Verlies de moed niet, lieve vrienden, de kerk zal jullie niet in de steek laten! Ik weet dat 25 jongeren uit uw bisdom hebben deelgenomen aan de laatste Wereldjongerendag in Sydney: Laat deze buitengewone ervaring vrucht dragen en een zuurdesem van het Evangelie zijn onder jullie vrienden en leeftijdgenoten; wees met de kracht van de Heilige Geest de nieuwe missionarissen van dit land van de heilige Benedictus!

Tenslotte omvat uw traditie ook aandacht voor de wereld van cultuur en onderwijs. Het beroemde archief en de bibliotheek van Montecassino bevatten talloze getuigenissen van de inzet van mannen en vrouwen die dachten en onderzochten hoe ze het geestelijke en materiële leven van mensen konden verbeteren. In uw abdij valt als het ware met de handen aan te raken het "quaerere Deum", dat wil zeggen het feit dat de Europese cultuur de zoektocht naar God en de bereidheid om naar hem te luisteren is geweest. En dit geldt ook voor onze tijd. Ik weet dat u in deze geest aan de universiteit en op de scholen werkt, zodat ze werkplaatsen worden voor kennis, onderzoek en passie voor de toekomst van de nieuwe generaties. Ik weet ook dat u, ter voorbereiding op mijn bezoek, onlangs een conferentie heeft gehouden over het thema onderwijs, om bij allen een levendige vastberadenheid te inspireren om jonge mensen de onmisbare waarden van onze menselijke en te leren christelijk erfgoed door te geven. In de huidige culturele inspanning gericht op het creëren van een nieuw humanisme en trouw aan de benedictijnse traditie, is het terecht uw bedoeling om ook de aandacht te vestigen op kwetsbare en zwakke mensen, gehandicapten en immigranten. En ik ben u dankbaar dat u mij de gelegenheid geeft vandaag de "Casa della Carità" (het "Huis van Naastenliefde") te openen, waar met daden een cultuur wordt gecreëerd die open en aandachtig jegens het leven is.

Beste broeders en zusters, het is niet moeilijk om te zien dat uw gemeenschap –dit deel van de Kerk dat in Montecassino leeft– de erfgenaam en bewaker is van de geest van de door de H. Benedictus doordrenkte missie om te verkondigen dat niets en niemand de eerste plaats van Jezus in ons leven mag innemen; de missie om, in naam van Christus, een nieuwe mensheid te creëren die de meest kwetsbaren verwelkomt en hulp biedt. Moge uw heilige Patriarch u bijstaan en begeleiden, samen met zijn zuster de H. Scholastica; mogen de heilige beschermers en vooral Maria, Moeder van de Kerk en ster van onze hoop, u beschermen. Amen!