Hoofdzaak van de theologie: een introductie op de Summa Theologiae

De Summa Theologiae (Latijn voor Hoofdzaak van de theologie), vroeger ook wel de Summa Theologica of gewoon de Summa genoemd, geschreven vanaf 1265, is het bekendste werk van Thomas van Aquino (1225-1274).
Het werk is onvoltooid gebleven.

Lees de catechese over de Summa[3614] door Paus Benedictus XVI.

Het is een van de klassieken van de theologie en filosofie en behoort tot de meest invloedrijke werken van de Westerse literatuur. De bedoeling was een handboek te schrijven voor beginners en een soort samenvatting van alle theologische leerstellingen van die tijd. Het werk geeft een rationele onderbouwing van de christelijke theologische stellingen; beredeneerd volgens een methodiek die men later typisch middeleeuwse scholastiek is gaan noemen. De Summa is onvoltooid gebleven.

De onderwerpen van de Summa worden behandeld volgens een cyclus: het bestaan van God; Gods schepping, de mens; het doel van de mens; Christus; de sacramenten; en dan zijn we weer terug bij God.
Het werk is beroemd door de vijf argumenten die het geeft voor het bestaan van God: de Quinque viae (Latijn voor vijf wegen).
In het werk worden voortdurend Augustinus van Hippo, Aristoteles, en andere christelijke, joodse, islamitische en klassiek-heidense schrijvers geciteerd.
De Summa Theologiae is een verder uitgewerkte versie van een eerder boek, ook geschreven door Thomas van Aquino, Summa contra Gentiles. Dit was een apologetisch werk, waarvan ieder artikel een geloof of een ketterij weerlegde. Bron: Wikipedia (aangevuld en gewijzigd)

In onze bibliotheek zijn de Latijnse - en de Engelse versie beschikbaar. Aan de Nederlandse versie (voorzover deze vertaald is) wordt momenteel gewerkt om die ook toe te voegen aan onze bibliotheek.

De volgende bronnen zijn ondermeer gebruikt:

Latijn: De Leonine Edition, zoals verwerkt en hersteld door The Aquinas Institute.

Engels: Vertaling voorbereid door Fr. Laurence Shapcote OP (1864-1947) van de Dominicaner provincie in Engeland, zoals verwerkt en hersteld door The Aquinas Institute.

Nederlands (in ontwikkeling): Theologische Summa van den H. Thomas van Aquino, uitg. Geloofsverdediging, Antwerpen, 1927-1941 (Onvoltooide vertaling van de gehele theologische summa), zoals verwerkt en nagelopen door de website summa.gelovenleren.net.

Er kan steeds gekozen worden voor een Summa-deel (pars).
De linker kolom bevat de inhoudsopgave en is om door het boek te navigeren.

Verwijzingen binnen de boeken: De Summa bevat vele "interne" verwijzingen. Indien die in een alinea aanwezig zijn, zijn deze onder aan die alinea weergegeven. Bovendien zijn ze "aanklikbaar", waarbij de tekst waarnaar verwezen wordt wordt weergegeven.

Terug-verwijzingen: Bij een alinea waarnaar verwezen is (zoals bovenstaand aangegeven) is ook te zien welke alinea heeft verwezen. Ook deze is weer aanklikbaar. De verwijzingen zijn dus over en weer weergegeven en te lezen.

Verwijzingen uit andere documenten: Als er vanuit een ander document verwezen wordt naar een passage uit de Summa, is dat zichtbaar in de rechter kolom. Ook deze is aanklikbaar en dus leesbaar.

Summa Theologiae, Prima Pars

Quia Catholicae veritatis doctor non solum provectos debet instruere, sed ad eum pertinet etiam incipientes erudire, secundum illud Apostoli I ....

Summa Theologiae, Prima Secundae
Quia, sicut Damascenus dicit, homo factus ad imaginem Dei dicitur, secundum quod per imaginem significatur intellectuale et arbitrio liberum et per ....

Summa Theologiae Secunda Secundae
Post communem considerationem de virtutibus et vitiis et aliis ad materiam moralem pertinentibus, necesse est considerare singula in ....

...

...

....

....

...

Quia salvator noster dominus Iesus Christus, teste Angelo, populum suum salvum faciens a peccatis eorum, viam veritatis ...

...

...

Summa Theologiae First Part

Because the Teacher of Catholic truth ought not only to teach the proficient, but also to instruct beginners, according to the Apostle: As unto little ones in Christ, I gave you milk to drink, not meat (1 Cor 3:1–2), we purpose in this book to treat of whatever belongs to the Christian religion in such a way as may befit the instruction of beginners.

We have considered that novices in this doctrine have often been hampered by what they have found written by various authors, partly on account of the multiplication of useless questions, articles, and arguments; partly also because the things such novices need to know are not taught according to the order of the discipline, but according as was needed for commenting on books, or according as an opportunity for raising a disputed question presented itself; partly, too, because frequent repetition of the same things brought weariness and confusion to the minds of the readers.

Endeavoring to avoid these and other like faults, we shall try, trusting in God’s help, to set forth whatever belongs to Sacred Doctrine as briefly and clearly as the matter itself may allow.

Summa Theologiae, First Part of the Second Part

Since, as Damascene states (De Fide Orthod. ii, 12), man is said to be made in God’s image, insofar as the image implies an intelligent being endowed with free-will and self-movement: now that we have treated of the exemplar, i.e., God, and of those things which came forth from the power of God in accordance with His will; it remains for us to treat of His image, i.e., man, inasmuch as he too is the principle of his actions, as having free-will and control of his actions.

Summa Theologica, Second Part of the Second Part

After a general consideration of virtues, vices, and other things pertaining to moral matters, it is necessary to consider each of them in particular. For universal moral discourse is less useful, since actions are singulars. Particular moral matters can be considered in two ways: first, with respect to the moral matter itself, for example, this virtue or that vice; second, with respect to the special states of men, for example, subjects and prelates, people in active or contemplative life, and so on for other differences of men.

Therefore, first we will consider in particular everything that pertains to people of whatever state, second, what pertains to people in special states of life.

It should first be remarked that, if we were to treat virtues, gifts, vices and commandments separately, we would have to say the same thing many times over. For, if you were adequately to treat the commandment Do not commit adultery, you would have to examine adultery, which is a particular sin, and to understand it you must understand the opposite virtue. Therefore, it will be briefer and quicker to treat together the virtue and the gift corresponding to it, along with the opposite vices and the affirmative and negative commandments. This is the most convenient procedure for treating vices in their proper species, for it was shown above that vices and sins differ in species according to their matter or object, not according to other factors differentiating sins, such as by thought, word and deed, or by way of weakness, ignorance or malice, and other such differentiations. But virtues act correctly with regard to the same matter as the opposite vices deviate from. Therefore, as all moral matters are reduced to the consideration of the virtues, all the virtues are furthermore reduced to seven: of which three are theological, which will be treated first, and the other four are cardinal, which will be treated afterwards.

As for intellectual virtues, one is prudence, which is included and numbered among the cardinal virtues. Art, which has to do with making things, does not pertain to morals, as was said above. The other three intellectual virtues, i.e., wisdom, understanding and knowledge, share names with some gifts of the Holy Spirit. So they will be treated along with the gifts corresponding to virtues.

All the other moral virtues are somehow reducible to the cardinal virtues, as was shown previously. So along with each cardinal virtue we will treat also all the virtues that are in some way related to it, as well as the contrary vices. In this way nothing pertaining to morals will be omitted.

Summa Theologiae, Third Part

Forasmuch as our Savior the Lord Jesus Christ, in order to save His people from their sins (Matt 1:21), as the angel announced, showed unto us in His own Person the way of truth, whereby we may attain to the bliss of eternal life by rising again, it is necessary, in order to complete the work of theology, that after considering the last end of human life, and the virtues and vices, there should follow the consideration of the Savior of all, and of the benefits bestowed by Him on the human race.

Concerning this we must consider (1) the Savior Himself; (2) the sacraments by which we attain to our salvation; (3) the end of immortal life to which we attain by the resurrection.

Concerning the first, a double consideration occurs: the first, about the mystery of the Incarnation itself, whereby God was made man for our salvation; the second, about such things as were done and suffered by our Savior—i.e., God incarnate.

Aan de Nederlandse versie wordt gewerkt en is nog niet in onze bibliotheek opgenomen

Boven in het venster staat een knop / het vergrootglas waarmee je direct kan zoeken in één of meerdere delen van de Summa. Door op "Zoekopties" te klikken is er de mogelijkheid om keuze te maken uit de "Pars" of meerdere "Partem" van de Summa te zoeken, zowel als een keuze te maken uit de beschikbare taalversies.

Een meer uitgebreid programma om te zoeken is in ontwikkeling.